De 20e Filmbonzen Top 20

Bobo's en beeldbepalers

Het Gouden Kalf in The Ten Commandments (1956)

Vanavond gaat in Utrecht de veertigste editie van het Nederlands Film Festival van start, met Eché Janga’s Buladó. Vanwege corona is het een speciale editie. Hetzelfde geldt voor de traditionele lijst met bobo’s, acteurs, filmmakers en andere smaakmakers van de Nederlandse filmindustrie, een samenwerking tussen de Filmkrant en het Parool.

1 (1) 6x Bero Beyer
Directeur Nederlands Filmfonds
Filmfonds-directeur Bero Beyer zat niet bij de pakken neer toen corona kort na zijn aantreden de (film)wereld stillegde. Integendeel. Hij kwam razendsnel met een ‘Covid-19-steunmaatregel’, sloot en passant een deal met Netflix voor een nieuw fonds voor film- en tv-producties en legde de nadruk op kracht van de sector: “De weerbaarheid blijkt uit de vele aanvragen, visionaire plannen en breedte van het cinematografisch spectrum.” Recentelijk benoemde Beyer vier diverse en ‘frisse, nieuwe talenten, met verschillende ervaringen voor en achter de camera en met uiteenlopende perspectieven’ als consulent bij het Filmfonds, dat jaarlijks 61 miljoen euro te verdelen heeft.

2 (2) 3x Ingrid van Engelshoven
Minister van Cultuur
Van Engelshoven (D66) werd aan het begin van de coronacrisis beschimpt vanwege haar gebrek aan daadkracht, na Prinsjesdag werd ze echter alom geroemd voor de steunpakketten die zij had veiliggesteld voor de culturele sector. “Dat ik de kop van Jut was, hoort een beetje bij mijn baan”, was haar montere reactie. Eind 2019 diende Van Engelshoven een wetsvoorstel in dat streamingdiensten, bioscopen en omroepen verplicht te investeren in lokaal product; het laatste halfjaar van haar ministerschap wil zij de kunsten nog helpen om ‘wendbaarder en weerbaarder’ uit de coronacrisis te komen.

3 (–) 19x Doreen Boonekamp
Independent consultant
Na een sabbatical van een dag of drie werd Boonekamp voorzitter van de werkgroep die een coronaprotocol moest opstellen met veiligheidsrichtlijnen voor iedereen die op of rondom een filmset werkt. Uitgangspunt waren de adviezen van het RIVM, maar Boonekamp regelde dat acteren een ‘contactberoep’ werd. Zij is ook weer actief als (ad interim) directeur van het Nederlands Film Festival, dat zij al acht jaar leidde voordat ze in 2009 directeur van het Filmfonds werd. Het credo van de veertigste, hybride editie: “Als de bezoekers niet naar Utrecht kunnen komen, gaan wij naar de bezoekers toe!”

4 (5) 13x Carice van Houten en Halina Reijn
Actrice/producent/regisseur
Niet te zien op het Nederlands Film Festival, maar wel de grootste kanshebber op het Gouden Kalveren Gala: Instinct, de openingsfilm van vorig jaar. Regisseur/scenarist/producent Halina Reijn maakt met Instinct kans op haar tweede Kalf, hoofdrolspeler Carice van Houten op haar zesde. De twee hebben nóg een ijzer in het vuur: op het filmfestival gaat de eerste aflevering in première van Red Light, de door hun productiebedrijf Man Up geïnitieerde, tiendelige serie over de wereld van de prostitutie en mensenhandel, die tevens is geselecteerd voor het prestigieuze televisiefestival Canneseries. Man Up verwierf het afgelopen jaar ook de filmrechten van ’t Hooge Nest, de bejubelde oorlogsgeschiedenis van Roxane van Iperen.

5 (–) 1x Janey van Ierland
Manager acquisitions & coproductions Benelux bij Netflix
Janey van Ierland, sinds jaar en dag de zeer stringente agente van vaderlandse sterren als Carice van Houten, Halina Reijn, Marwan Kenzari en Gaite Jansen, kreeg er een hoop vrienden bij nadat ze door Netflix was benoemd als ‘speciale manager’ voor het aankopen en coproduceren van unieke content voor de Benelux. De streamingdienst kondigde eerder al een flink aantal nieuwe Nederlandse en Belgische producties aan, waaronder het tweede seizoen van Undercover en een nog titelloze film van De libi-regisseur (en Filmkrant-columnist) Shady El-Hamus.

6 (–) 1x KLEUR
Aanjager inclusiviteit en diversiteit
En toen was daar ten tijde van de Black Lives Matter-demonstraties ‘aanjager’ KLEUR, een initiatief van onder anderen agent Iraida Markus-Meerzorg, acteur Manoushka Zeegelaar Breeveld en scenarist Ashar Medina, ondertekend door tientallen makers van kleur. Er is waarschijnlijk geen initiatief voor meer inclusiviteit van de film- en televisiesector dat binnen korte tijd zoveel discussie en bewustzijn heeft opgeleverd. Ook de optie van quota kwam weer op de agenda, zeker nadat de Oscar voor beste film aangescherpte diversiteitsregels kreeg: ‘Als 25 procent van de bevolking een gemengde achtergrond heeft, dan moet dat voor en achter de schermen zichtbaar worden.’

7 (6) 2x Jacques Hoendervangers
Algemeen directeur Pathé Theatres bv
Hoendervangers is algemeen directeur van Pathé – met 30 bioscopen, 247 zalen en 1.800 medewerkers de grootste bioscoopexploitant van Nederland. Ook Pathé zag zich genoodzaakt een reorganisatie door te voeren; de theaters zijn door de coronacrisis bijna drie maanden dicht geweest en mogen vanwege de 1,5-meter-regel nog altijd maar een beperkt aantal bezoekers ontvangen. Er gaan geen bioscopen dicht, liet Hoendervangers weten, maar gedwongen ontslagen worden niet uitgesloten.

8 (8) 3x Willem Pruijssers
Directeur Dutch FilmWorks
Zaten andere distributeurs met de handen in het haar, het Utrechtse Dutch FilmWorks bracht toen de bioscopen na de lockdown weer opengingen juist meer films uit dan gepland. Daaronder de verfilming van Daphne Deckers’ bestseller Alles is zoals het zou moeten zijn (inmiddels bekroond met een Gouden Film) en de komedie Rundfunk: Jachterwachter. Met resultaat: het marktaandeel verviervoudigde en DFW was deze zomer marktleider in de bioscopen. De toekomst ziet er ook goed uit, met de kerstfilm De familie Claus en Mijn beste vriendin Anne Frank.

9 (3) 12x Sandra den Hamer
Directeur Eye Filmmuseum
De grote zomertentoonstelling rond regisseur Chantal Akerman stond al klaar toen Eye dicht moest wegens de lockdown. Met haar team won Den Hamer eind 2019 de Aica-Oorkonde 2019, vanwege het onderscheidende werk op het gebied van de beeldende kunst. Kreeg een ‘Ja-mits’-advies van de Raad voor Cultuur voor de Basisinfrastructuur 2021-2024, omdat er meer zou moeten worden samengewerkt op het gebied van educatie en promotie. “Ik vraag me af welk plan ze eigenlijk gelezen hebben. Ik geloof juist in de kracht van samenwerking en bundeling van activiteiten die met elkaar samenhangen.”

10 (10) 7x Pim Hermeling
Directeur September Film
Distributeur September Film beleefde gouden tijden – voordat corona uitbrak. De Zuid-Koreaanse film Parasite was een ongekende hit, Johan Nijenhuis’ Twents gesproken tragikomedie De beentjes van Sint-Hildegard voerde wekenlang de box office-lijst aan. Op het NFF gaan de boekverfilmingen Kom hier dat ik u kus en Buiten is het feest en De vogelwachter met Freek de Jonge in première; met De beentjes, Instinct en De Liefhebbers (Jeroen Krabbé!) heeft September ook weer meerdere ijzers in het vuur voor de Gouden Kalveren. Hermeling maakte zich dan ook niet al te druk over de crisis: “We kunnen hier sterker uitkomen dan ooit.”

11 (11) 12x Frans van Gestel
Producent-directeur Topkapi Film
Met Instinct en – in mindere mate – De Liefhebbers en Bumperkleef maakt Frans van Gestel kans op zijn derde productie-Kalf. Nieuwe troeven van zijn bedrijf Topkapi zijn de zesdelige docuserie Cannabis en Joram Lürsens prestigieuze serie Vliegende Hollanders, met Daan Schuurmans en Fedja van Huêt als de luchtvaartpioniers Albert Plesman en Anthony Fokker. Het Amsterdamse bedrijf is tevens coproducent van de Vlaamse arthousehit De Patrick, Thomas Vinterbergs drinkgelag Another Round en Paul Verhoevens Benedetta, waarvan de Cannespremière vanwege Covid-19 nóg een jaar is uitgesteld.

12 (–) 1x Vanja Kaludjercic
Artistiek directeur International Film Festival Rotterdam (IFFR)
De vijftigste festivaleditie voorbereiden en met een wereldwijde pandemie geconfronteerd worden; de kersverse IFFR-directeur Vanja Kaludjercic lijkt het allemaal onverstoorbaar aan te pakken. Ze schudde het programma op, stelde een trits nieuwe programmeurs en scouts aan. De ex-directeur filmacquisitie van streamingdienst Mubi heeft bovendien genoeg kennis en contacten om ook een hybride of online festival in 2021 het hoofd te bieden.

13 (9) 4x Jules van den Steenhoven
Initiatiefnemer/bestuurder Dutch Academy for Film (DAFF)
Van een belangengroep om de Gouden Kalveren in de Nederlandse Oscars te transformeren middels een Academy-systeem waarin alle winnaars meestemmen, is de Dutch Academy For Film steeds meer uitgegroeid tot een koepelorganisatie voor brancheverenigingen, die onder meer meehielp het coronaprotocol te coördineren. Nieuwe bestuursleden zoals documentairemaakster Shamira Raphaëla, animatieproducent Tünde Vollenbroek en scenarist Ashar Medina geven de DAFF sinds kort een jonger en diverser gezicht; over quota en diversiteits-eisen bij de Gouden Kalveren wordt inmiddels druk gediscussieerd.

14 (4) 16x Paul Verhoeven
Filmmaker
Benedetta, Paul Verhoevens film over de zeventiende-eeuwse lesbische non Benedetta Carlini had vorig jaar al in Cannes in première moeten gaan, maar dat feest ging niet door omdat de inmiddels 82-jarige regisseur begin 2019 een heupoperatie moest ondergaan. Afgelopen mei gooide corona roet in het eten. Of Benedetta bestand is tegen twee jaar uitstel durft Verhoeven niet te zeggen. “In Benedetta breekt de pest uit. Dat kan een reden zijn de film niet te willen zien, het kan ook dat ze het juist interessant vinden dat het toen ook al zo was.”

15 (13) 8x Martin Koolhoven
Regisseur/filmfanaticus
Martin Koolhoven maakte een fijn, opnieuw extravagant vormgegeven tweede seizoen van De kijk van Koolhoven, met Films & Sterren het enige filmprogramma op de Nederlandse tv. Is door Netflix voor “van alles” benaderd, maar hapte vooralsnog niet toe. Werkt alweer een tijdje aan twee nieuwe speelfilms: The Emerald Butterfly, “een spannende, sexy thriller met femmes fatales, duivelse verraders, corrupte politie en imperfecte helden” en een “relevante karakterstudie annex superspannende thriller” over de Hofstad-groep, samen met Sinan Can, op basis van diens documentairedrieluik De lokroep. Koolhoven vindt altijd tijd om zijn ongezouten mening te geven; “O my”, twitterde hij nadat de Oscar-organisatie zijn nieuwe diversiteitsrichtlijnen had bekendgemaakt.

16 (7) 8x Alex en Marc van Warmerdam
Scenarist/regisseur en producent
Nr. 10, de tiende speelfilm van Alex van Warmerdam, haalde het nieuws omdat er een camera met gecompliceerde opnames was gestolen. Producent Marc van Warmerdam loofde 10.000 euro uit als de camera zou worden terugbezorgd – tevergeefs. Als alles volgens planning verloopt, is Nr. 10 in november klaar; het festival van Berlijn is dan de eerste optie voor de wereldpremière. “Daar ben ik nog nooit met een film geweest”, zei Van Warmerdam daarover in het Parool. “Maar ik kan wel van alles willen, een festival moet je film wel goed vinden.”

17 (17) 3x Orwa Nyrabia
Artistiek directeur International Documentary Film Festival Amsterdam (IDFA)
Pandemie of niet, IDFA-directeur Nyrabia zet alles op alles om in november zo veel mogelijk mensen in de Amsterdamse zalen te krijgen, al gaan de professionalsprogramma’s net als bij alle andere festivals online. Nyrabia strikte de Italiaanse meester Gianfranco Rosi (Sacro GRA, 2013; Fuocoammare, 2016) voor de jaarlijkse Top 10. Met IFFR-collega Kaludjercic beklemtoonde hij tijdens het festival van Venetië namens de met de European Film Academy opgerichte International Coalition for Filmmakers at Risk, dat Covid-19 ook nieuwe risico’s met zich meebrengt voor makers die door hun werk aan politieke vervolging blootstaan.

18 (19) 2x Hein van Joolen
Directeur Gusto Entertainment
Het doel van Gusto Entertainment is ‘meer mensen naar de (Nederlandse) film in de bioscoop krijgen’. Dat doen ze niet per se met de makkelijkste films. Gusto distribueerde onder meer Kala azar van de Grieks-Nederlandse Janis Rafa, eerder dit jaar opgenomen in de Tiger-competitie van het IFFR, en brengt 1 oktober Eché Janga’s Buladó uit, waarmee het Nederlands Film Festival dit jaar opent. Met producent Julius Ponten (Wolf) maakt Van Joolen de podcast CutCast, over en met Nederlandse filmmakers. In de eerste aflevering was regisseur Mees Peijnenburg te gast, wiens door Gusto uitgebrachte speelfilmdebuut Paradise Drifters op het NFF meedingt naar de Gouden Kalveren.

19 (15) 2x Ido Abram
Directeur See NL en adjunct-directeur Eye Filmmuseum
Ido Abram volgde vorig jaar Marten Rabarts op als directeur van See NL (voorheen Eye International), de organisatie die Nederlandse films promoot in het buitenland en probeert films op internationale festivals onder te brengen. Met zijn enorme netwerk, opgedaan bij onder meer Cinemart en Binger, en diplomatieke skills maakt Abram zich ook hard voor talentontwikkeling in eigen land. Zo is hij de stille kracht achter een nieuwe in Amsterdam-Noord te verrijzen broedplaats, het Moving Arts Center Amsterdam.

20 (–) 1x Anke van Diejen en Noortje van de Sande
Oprichters streaming-platform Picl
Waren filmtheaters lang bang dat het online platform Picl (‘Het filmtheater. Maar dan thuis.’) hun bezoekcijfers zou kannibaliseren, tijdens de lockdown waren ze maar al te blij dat het thuistheater tegen de 1.000 kaartjes per dag verkocht. Ook groeide het aantal aangesloten theaters binnen een week van 23 naar 28, waardoor bezoekers uit Groningen en Maastricht via een online ticket ook hun favoriete filmtheater konden steunen. Het einde is nog niet in zicht: naast ‘online only releases’ waren er ook distributeurs die hun films versneld digitaal uitbrachten, zoals Oeke Hoogendijks documentaire Mijn Rembrandt.