Focus: Alle macht aan verbeeldingskracht!

Tot begin juli zijn verbeelding en fantasie aan de macht in Lab111. Onder de titel Down the Rabbit Hole: Reality in Cinema vertoont het filmtheater ruim dertig films. Geen films over de alledaagse realiteit, maar over fantasievoller werkelijkheden.

Wie de wereld wil zien zoals hij is, moet maar uit zijn raam kijken, merkte ooit een filmmaker op, wiens naam me even niet te binnen schiet. De man had een hekel aan de dominante realistische stroming in de cinema, want film kon volgens hem zoveel meer zijn dan een realistisch venster op de wereld. Het was bij uitstek geschikt om andere werkelijkheden dan de alledaagse te tonen.

Een waarheid als een koe, zodat het best vreemd is dat voor veel filmmakers realisme het hoogste doel is. Dat constateerde ook Filmkrant-redacteur Hugo Emmerzael weer op het recente filmfestival van Cannes. ‘Het gros van de films opereert in een Dardenniaans register’, stelde hij vast in zijn festivalverslag, met een verwijzing naar de gebroeders Dardenne, kampioenen van de sociaal-realistische cinema. ‘Wanneer maakt de nadruk op realisme in de hoofdcompetitie plaats voor een overgave aan de fantasie?’, vroeg hij zich af.

Die verandering in Cannes laat vast nog even op zich wachten, als het er al ooit van komt, maar Lab111 komt alvast tegemoet aan Emmerzaels klacht. Met een verwijzing naar het sprookje Alice in Wonderland toont het Amsterdamse filmtheater onder de titel Down the Rabbit Hole: Reality in Cinema dertig films die geen boodschap hebben aan de alledaagse realiteit, maar een scala aan werkelijkheden tonen. Sommige tonen een grimmige parallelwereld, andere een absurdistische of komische, maar allemaal rennen ze weg van de ‘gewone’ werkelijkheid.

De selectie films laat onbedoeld ook weer eens zien wat een geweldige creatieve toekomst Hollywood tegemoet leek te gaan in de jaren rond de eeuwwisseling. Met ideeënrijke films als Being John Malkovich (Spike Jonze, 1999), Donnie Darko (Richard Kelly, 2001), The Truman Show (Peter Weir, 1998), Eyes Wide Shut (Stanley Kubrick, 1999), Fight Club (David Fincher, 1999), Mulholland Drive (David Lynch, 2001) en The Matrix (Lilly en Lana Wachowski, 1999) leek Hollywood gedurfde en opwindende paden in te slaan. Helaas rende het snel weer terug naar de veilige haven van uitgekauwde formatfilms, met een voorkeur voor sequels en prequels.

De oudste film in het programma is, hoe kan het ook anders, The Wizard of Oz (Victor Fleming, 1939); de meest recente films zijn Everything Everywhere All at Once (Dan Kwan & Daniel Scheinert, 2022) en Belle (Mamoru Hosada, 2022).

De overige films die het konijnenhol induiken zijn: Akira Kurosawa’s Dreams (Akira Kurosawa, 1990), Dogtooth (Yorgos Lanthimos, 2010), Enemy (Dennis Villeneuve, 2013), Enter the Void (Gaspar Noé, 2009), Eternal Sunshine of the Spotless Mind (Michel Gondry, 2004), Inception (Christopher Nolan, 2010), Jacob’s Ladder (Adrian Lyne, 1990), Mr. Nobody (Jaco van Dormael, 2009), Otto e mezzo (Federico Fellini, 1963), Paprika (Satoshi Kon, 2006), Persona (Ingmar Bergman, 1966), Shutter Island (Martin Scorsese, 2010), Solaris (Andrei Tarkovsky, 1972), Synecdoche, New York (Charlie Kaufman, 2008), The Exterminating Angel (Luis Buñuel, 1962), The Fountain (Darren Aronovsky, 2006), The Machinist (Brad Anderson, 2004), They Live (John Carpenter, 1988), Total Recall (Paul Verhoeven, 1990), Waking Life (Richard Linklater, 2001) en eXistenZ (David Cronenberg, 1999).

Down the Rabit Hole: Reality in Cinema | tot en met 8 juli | Lab111, Amsterdam