David Verbeek over Dead & Beautiful

Hij heeft bijna tien jaar en meerdere reïncarnaties nodig gehad, maar het is David Verbeek uiteindelijk gelukt zijn ambitieuze vampierfilm Dead & Beautiful af te maken. Hij toont een groepje jonge miljardairs die pas opleven als ze zichzelf voor het eerst als vampier zien: “Cinema met een fucking grote C moest het worden!”

“Waar wil je het over hebben”, vraagt de Nederlandse regisseur David Verbeek aan het begin van een uitgebreid Zoom-interview over zijn langverwachte nieuwe speelfilm. “Over de tien jaar die het heeft gekost om deze film te maken of over het thema van de film zelf?” De grap is dat een gesprek over de ene kant gelijk ook inzicht geeft in de andere kant van het verhaal, alsof het maakproces en de inhoud van Dead & Beautiful onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn.

Verhaal en plot van Dead & Beautiful, een neon-gothic-thriller over extreem rijke jongeren die in vampiers veranderen, muteerde namelijk constant in de pakweg tien jaar die Verbeek in dit project heeft gestoken. Al bleef de basis altijd hetzelfde: “Het begon allemaal met de intentie een andere richting te onderzoeken ten opzichte van mijn meer hardcore arthouse en non-narratieve films”, vertelt de regisseur van onder andere R U There (2008), How to Describe a Cloud (2013) en Full Contact (2015). “Ik wilde een pakkende genrefilm maken die speelt met het metaforische idee van de 1 procent versus de 99 procent. En dan specifiek hoe dat er in China uitziet in de vorm van de Fuerdai, de kinderen van miljardairs die dus nooit voor hun welvaart hebben hoeven werken. Verwende klootzakken zijn het eigenlijk, die eens in de zoveel tijd in het nieuws komen omdat ze bijvoorbeeld een oude vrouw doodrijden tijdens een illegale Lamborghini-race.”

Wild wild east
Het idee was dus een genre-crossover van een van Nederlands meest vooraanstaande arthouseregisseurs; puissant rijke vampiers in de geïsoleerde Verbeek-sferen. Afstammelingen van Dracula en andere ondoden zijn immers razend populair in China, maar dan wel in de illegale dvd-shops, waar van het internet gedownloade films en series als Twilight en True Blood op schijf verkocht worden. Maar door zulke vampiers in een echte Chinese productie te stoppen staken allerlei specifieke problemen de kop op. Zo blijkt het verhaal van Dead & Beautiful ook het verhaal te zijn van nieuwe censuur en filmfinanciering in China. “Het was the wild wild east.”

Het begint allemaal met het ‘drakenlogo’, de stempel van goedkeuring van de China Film Administration die zo’n beetje een vereiste is om je film echt vertoond te krijgen op het vasteland van China. “Films over vampiers krijg je hier niet gemaakt”, weet Verbeek inmiddels. “Alles wat met bijgeloof en bovennatuurlijke krachten te maken heeft wordt er namelijk gecensureerd. Waarom? Omdat het de communistische partij in de weg zat. Zij willen regelmaat en controle. Bijgeloof over bijvoorbeeld nummers, dagen en jaargetijden konden ze daarom niet toestaan. Zeventig jaar na dato is de communistische partij nog steeds bang dat bovennatuurlijke verhalen in films zulk bijgeloof weer aanwakkeren.”

Experience economy
Het scenario werd dus beetje bij beetje aangepast en aangescherpt om wat meer mee te bewegen met de Chinese filmcensuur. “Het verhaal kan wél door de beugel als je nadrukkelijk laat zien dat al dat vampiergedoe nep is, dat het bijvoorbeeld allemaal een droom is. Toen moest ik denken aan Marie Antoinette die in haar kasteeltuin boer en boerinnetje ging spelen met haar hofdames. Zegt dat niet veel meer over mensen die in een rijke bubbel leven? Dat idee boorde een nieuwe laag aan: kritiek op de experience economy. Het is helemaal niet meer interessant dat je al die auto’s kunt kopen als je al een privé-jet hebt. We zijn allemaal uit op dingen die we nog nooit gedaan hebben, de experience economy dus. Het idee dat deze jongeren vampier willen zijn, omdat ze zo eindelijk iets nieuws voelen maakte de initiële opzet van de film alleen maar sterker. Dus ik dacht: dankjewel censuur, jullie zijn geweldige coscenaristen!”

Op dit moment is het 2012. Een verfilmbaar scenario van Dead & Beautiful ligt eindelijk klaar, maar dan begint het échte werk pas: het bij elkaar sprokkelen van de financiering. Een Chinese producent had er een aardig budget voor over, maar verwachtte wel de grootste Chinese mediapersoonlijkheden in de hoofdrollen terug te zien en die waren simpelweg onbetaalbaar. “Het draaide allemaal om volgers op sociale media. Ik heb het hele land afgereisd om geschikte en betaalbare sterren te vinden, maar het was een onmogelijke missie.” Het was kenmerkend voor die tijd in de Chinese filmindustrie: “De sector opende haar deuren wat meer voor de buitenwereld, er ging jong en onervaren geld rond, gepaard met onrealistische verwachtingen.” Quick money was het devies. “Het was eigenlijk een grote tijdverspilling voor iedereen.”

Smarthouse
Vele jaren en meerdere omwegen later – onder andere via Dubai waar het script zou gaan over jongeren die na een oliedouche in vampiers veranderen – kwam Verbeek weer in het Taiwan van eerdere films als R U There en An Impossibly Small Object terecht. “Na jaren wachten konden we de film er ineens maken, voor heel weinig geld en in een heel kort tijdbestek”, vertelt de regisseur over het enigszins abrupte einde van die lange zoektocht.

Hoe heeft hij het voor elkaar gekregen de moed erin te houden en aan dit haast vervloekte project te blijven werken? “Er zijn drie redenen, in volgorde van belang: ik bleef het idee al die jaren nog prikkelend vinden. Het verkennen van wat overvloed met de mens doet is eigenlijk alleen maar relevanter geworden. Én universeler: de ongelijkheid tussen rijk en arm is overal in de wereld toegenomen. Ten tweede zijn we altijd nieuwsgierig gebleven naar een crossover op zijn Verbeeks: gedeeltelijk mijn stijl, maar ook met meer suspense en plot. We waren benieuwd: konden we een soort smarthouse met elkaar maken? En waar zou die film gaan leven, op festivals of bij een groter publiek? En ten slotte: je bent ook gewoon past the point of no fucking return! Als je je meer dan vijf jaar ergens hard voor maakt en het blijkt allemaal tijdverspilling, dan denk je toch ook, fuck off! Dat is toch onacceptabel? Er moest iets uit deze film komen!”

Cinema
De duurste en grootse versie die Verbeek zich had voorgesteld van Dead & Beautiful is er natuurlijk niet gekomen. En toch is Verbeeks nieuwste een bijzonder gelikte thriller met een unieke vibe. De rijkeluisverveling van Sofia’s Coppola’s The Bling Ring en het pessimistische wereldbeeld van Paul Schraders The Canyons in de blender van Kiyoshi Kurosawa. “Voor die catchy openingssequentie keek ik vooral naar Guy Ritchie”, vertelt Verbeek zelf over de uitgesproken stijl van zijn film. “Ik stelde me voornamelijk dienstbaar op naar mijn personages en vroeg me steeds af: hoe verbeeld ik hoe ze zich voelen? In de openingsscène doen ze zich groter voor dan ze zijn, hypen ze zichzelf op, alsof ze in een gangsterfilm van Ritchie rondlopen.”

“Af en toe ben ik mezelf wel tegengekomen met het maken van deze film”, geeft Verbeek toe. “Aan het begin bijvoorbeeld, als een Lamborghini naar het vliegveld rijdt, probeerde ik echt veel te veel tegelijk te doen. Geïnspireerd door Carlos Reygadas’ Batalla en el cielo wilde ik een totaal autonome camera die langs vijf lagen van een megasnelweg zou vliegen om alle zielen die op deze plek woonden mee te nemen in het beeld. Cinema met een fucking grote C moest het worden. Toen moest ik bekennen: dat paste niet bij de energie van deze groep.”

Euforisch moment
Wat scènes later, als de jongeren voor het eerst bloed hebben gedronken, vangt Verbeek wel precies wat er door het hoofd van deze kersverse vampiers gaat. Het is een van de beste shots uit Verbeeks oeuvre: extatisch en in slow motion, prachtig gefilmd door Jasper Wolf, rent het groepje over straat. Alle kritische observaties van Verbeek over deze mensen zijn hier gevangen in één beeld: “Eindelijk zien ze zichzelf als meer dan de zoon of dochter van een machtig iemand. Misschien is het daarom wel het meest euforische moment van hun leven. Een moment waarop hun leven voor het eerst zin heeft gekregen.”