Redactioneel – oktober 2021

Nee, geen kruistocht tegen de streamingdiensten. Er zijn daar mooie dingen te vinden, zoals de sciencefictionserie Foundation, een verfilming van Isaac Asimovs boeken over de teloorgang van het duizendjarige galactische keizerrijk. En op het moment dat dit nummer van de drukker komt, gaat Forever Rich in première op Netflix, van regisseur (en Filmkrant-columnist) Shady El-Hamus.

Maar toch. Weet u wat motion blur is? ‘Het verschijnsel dat objecten op een foto of op een video- of filmbeeld onscherp zijn als gevolg van beweging van het object en/of de camera’, aldus Wikipedia. Zoek online een illustratie en je ziet het voor je: een poppetje dat snel ronddraait waardoor de achtergrond wazig wordt. Dat suggereert realisme in een beeld, want als je zelf snel ronddraait wordt de wereld ook wazig.

Ik kan niet meer naar streamingdiensten kijken zonder aan motion blur te denken. Door het eindeloze aanbod zorgt het ronddraaien in die digitale omgeving ervoor dat alles een blur wordt, een waas van middelmatig aanbod. Walter Benjamin schreef in 1935 over het veranderende aura van kunstobjecten in The Work of Art in the Age of Mechanical Reproduction. Al lang wordt gepraat over een nieuwe verandering van dat aura in een tijdperk van digitale reproductie, en die verandering voelt nergens zo duidelijk als in het eindeloze aanbod van de vele streamingdiensten.

Voor filmcritici die filmfestivals bezoeken, is het een bekend verschijnsel. Als je vijf, zes, zeven films op een dag ziet, komt aan het eind van de dag eenzelfde soort gevoel opzetten, waarin alle personages en verhaallijnen in een waas dreigen te verdwijnen. Maar een filmfestival is tijdelijk, een incident. Je kunt ervan afkicken. Streamingdiensten leveren een permanent festival met ook nog eens veel middelmatig materiaal dat door een algoritme lijkt gecreëerd, zonder enige eigenheid.

Zelfs de sterkste films en series verliezen in die omgevingen iets van hun waarde, iets van hun aura. Je ‘investeert’ als kijker vanzelf minder in wat je ziet, als je het elk moment kunt inwisselen voor driehonderd andere films of series. Dat verandert op termijn hoe we ons daartoe verhouden.

Als je dit naast de ontwikkeling in Hollywood legt die Dan Hassler-Forest deze maand in zijn column schetst, waar steeds meer ‘risicovrije franchise-films’ worden gemaakt ten koste van meer artistieke publieksfilms zoals Dune (2021), dan is het misschien goed om na te denken over hoe je met kunst en media omgaat. Cureer je het aanbod, of laat je het cureren, zoals door streamingdienst MUBI, die steeds een wisselend en beperkt aanbod heeft? Of zie je kunst en media meer als fastfood, en kies je voor de permanente motion blur?