Tim Mielants over Small Things Like These

'Moet je iets doen aan het onrecht dat je ziet?'

Tim Mielants

In Small Things Like These van de Vlaamse regisseur Tim Mielants, speelt Oscar-winnaar Cillian Murphy een met rouw en morele dilemma’s worstelende kolenhandelaar in het Ierland van de jaren tachtig. Mielants: “Ik heb mijn eigen pijn in kaart proberen te brengen.”

Net als Wil (2023), de vorige film van Tim Mielants, is Small Things Like These een boekverfilming, dit keer naar een boek van de Ierse schrijver Claire Keegan (The Quiet Girl). Mielants kwam met het verhaal in aanraking via hoofdrolspeler Cillian Murphy, met wie hij aan de populaire serie Peaky Blinders werkte.

Murphy wilde een film met Mielants maken, nadat hij De Patrick (2019) had gezien. “Zijn vrouw kwam met dit boek aanzetten”, vertelt Mielants. “Het sprak mij aan omdat ik een gelijksoortige traumatische ervaring heb meegemaakt als het hoofdpersonage.”

Daarmee doelt Mielants op het feit dat hoofdpersonage Bill Furlong op jonge leeftijd plotseling zijn moeder verliest. “Rouw is de motor, de structuur van het hele verhaal. Ik heb de pijn die ik zelf heb meegemaakt geprobeerd in kaart te brengen, door het letterlijk op grote kaarten te tekenen. Cillian liet zich daardoor inspireren en deed vervolgens zijn eigen ding, maar checkte wel steeds bij mij hoe het voor mij was. We zaten echt op eenzelfde lijn, tijdens het filmen hoefde ik alleen nog een beetje te duwen en te accentueren. Het was heel fijn dat Cillian, voor mij een van de beste acteurs van de wereld op dit moment, al in zo’n vroeg stadium bij de film betrokken was. Als producent ging hij ook mee naar het bekijken van locaties in Ierland. Daar heb ik hem uitgelegd wat ik allemaal wilde doen. Hij wist meteen waar ik naartoe wilde. Het heeft veel bijgedragen aan de authenticiteit.”

Behalve over rouw gaat Small Things Like These over een donkere kant van de in Ierland nog altijd invloedrijke Kerk. Furlong, liefhebbende vader van vier dochters, komt erachter dat in het klooster waaraan hij kolen levert, zwangere meisjes onder zware omstandigheden als gratis werkkrachten worden gebruikt, terwijl hun baby’s hen worden afgenomen. Een meisje smeekt hem haar te helpen, maar het wordt hem snel duidelijk dat die hulp ingrijpende gevolgen zou hebben voor hem en zijn gezin.

Small Things Like These

“Dit thema sluit aan bij mijn vorige film Wil, waarin mensen toekijken hoe Joden worden afgevoerd naar Auschwitz en niets zeggen”, stelt Mielants. “Maar als je zwijgt, ben je medeplichtig. De vraag of je iets moet doen aan het onrecht dat je ziet is waar Furlong mee worstelt, in alle aspecten van zijn leven. Het is een ontzettend interessant dilemma en het mooie is dat zijn rouwproces hem helpt om een keuze te maken.”

In de film wordt veel ruimte gegeven aan de innerlijke worstelingen van de hoofdpersoon. “Het karakter van Furlong is er een van niet-toxische mannelijkheid. Gevoelige mannen zijn dikwijls de grootste helden. Dit verhaal speelt in 1985; Furlong is 45, dus hij groeide op in de jaren veertig en vijftig. In die tijd was het mannen daar, net als in Vlaanderen en Nederland, niet toegestaan om over gevoelens te praten. Maar dat kolkende, dat kokende van die onderdrukte emoties, voel je door de hele film. Ik vind het briljant dat het boek, over hoe mannen met gevoelens omgaan, is geschreven door een vrouw. De film gaat over het onrecht dat jonge vrouwen door de kerk is aangedaan, maar de schrijver benadert het vanuit een mannelijk perspectief.”

Duivel
Het onaantastbare instituut van de kerk wordt verpersoonlijkt door Emily Watson, die voor haar huiveringwekkende vertolking van Mother Mary op de Berlinale eerder dit jaar een Zilveren Beer kreeg. “Cillian had het idee haar te vragen, maar ik durfde niet zo goed omdat ze voor mij te ‘groot’ was. Ik heb een speciaal verleden met haar – mijn moeder, die mij de liefde voor film heeft bijgebracht, heeft me op veel te jonge leeftijd, toen ik twaalf was, meegenomen naar Breaking the Waves [1996]. Die film staat voor altijd op mijn netvlies gebrand. We hebben Emily toch het script gestuurd en ze wilde graag meedoen. Ik wilde dat ze haar rol van moeder-overste bigger than life zou spelen. Voor Furlong is het klooster een speciale plek – daar is van alles met zijn moeder gebeurd en hij is er na haar dood nooit meer geweest. Als hij ruim dertig jaar later voor het eerst die plek weer betreedt, betreedt hij ook weer de plek van zijn pijn. Emily Watson moest een soort duivel zijn, in zijn beleving. Maar tegelijkertijd moest ze ook grounded zijn en dat kan alleen een actrice van haar niveau. Ik vond de scènes met haar het spannendst. Ik dacht, als die lukken komt het verder goed met de film.”

Small Things Like These is opgenomen in Ierland en laat het Ierland van de jaren tachtig zien – waar de tijd lijkt te hebben stilgestaan. “Dit was echt zoals het was in de tijd, dat vond ik schokkend; het lijkt meer op de jaren dertig of veertig. Ik heb popsongs gebruikt om te benadrukken dat het om de jaren tachtig gaat.”

Door de warme kleuren krijgt de film iets melancholisch. “Mijn referentie was Van Gogh in zijn Nederlandse periode. Daarmee wil ik laten zien dat de mensen die ik portretteer warme, mooie mensen zijn.”

Een ander opvallend aspect is de soepel bewegende, soms zoekende camera. “Voor mij is de camera een soort stille observator, die met de mensen meegaat. Die beweging komt steeds terug in de film, net als in het leven. De gang naar je eerste schooldag, naar je trouwen, naar je begrafenis. De camera is zo’n beetje als het oog van God. Soms wordt hij spiritueel, zwenkt hij opzij, weg van de mensen en leidt hij zijn eigen leven.”

De film is net uitgebracht in de Verenigde Staten. Net als in Berlijn, waar de film meedong naar een Gouden Beer, wordt hij juichend ontvangen. “De reacties zijn boven verwachting. Mensen vertellen dat ze zichzelf op veel verschillende manieren kunnen terugvinden in de film. Als ze zelf rouw hebben ervaren in hun leven. Of als ze zijn gedomineerd door instellingen of autoriteiten. Ik was even bang dat de film te traag zou zijn voor de Verenigde Staten. Maar de mensen worden helemaal meegesleept en reageren heel emotioneel. Ik denk omdat de film zo minimalistisch is, waardoor ze de ruimte krijgen voor hun eigen reacties.”

Ook met het open einde lijken kijkers geen probleem te hebben. “Veel films zouden beginnen waar ik eindig, met de keuze van Furlong. Maar juist zijn worsteling met het dilemma maakt de film interessant, en geeft het magie en kracht.”