Small Things Like These

Na Wil levert Peaky Blinders-regisseur Tim Mielants met Small Things Like These opnieuw stof voor de boek versus film-discussie.

Met de camera van Frank van den Eeden dicht op zijn huid en ondraaglijke pijn in de ogen lijkt de Ierse kolenhandelaar Bill Furlong (Cillian Murphy) in Small Things Like These wel het gewicht van de wereld, of toch ten minste dat van het katholieke Ierland midden jaren tachtig, op zijn schouders te torsen.

Er is de angst om met zijn vrouw en vijf kinderen richting armoede af te glijden, maar vooral ook de pijn die hij ziet bij kinderen. Jongetjes die ronddwalen om hout te sprokkelen, meisjes die in een Magdalena-wasserij gedwongen arbeid verrichten of in het kolenhok opgesloten worden door nonnen. Het mag dan bijna Kerstmis zijn terwijl de sneeuwvlokken neerdwarrelen, de sfeer is in Furlongs ogen eerder deprimerend dan hoopvol.

Hevige emoties sluimeren maar pathos wordt ons, net als tranen, niet onthouden. Dat is in de ingetogen, onderkoelde novelle van Claire Keegan (auteur van het tevens verfilmde The Quiet Girl), die de Belgische regisseur Tim Mielants op aansporen van Cillian Murphy verfilmde, wel anders.

Haar Furlong is een brok vleesgeworden empathie, aangewakkerd door de vroege dood van zijn eigen alleenstaande moeder, maar vooral ook een optimist tegen beter weten in. Een getuige die, gedreven door zijn grote hart, actie onderneemt wanneer hij geconfronteerd wordt met de vertwijfeling en onzekerheid van een meisje, gescheiden van haar pasgeboren baby. Moed en empathie vormen een rode draad door een kerstverhaal met hoog Dickens-gehalte.

Van donkere trips De Patrick (2019) en Wil (2023) en de afleveringen die hij regisseerde van Peaky Blinders weten we dat Mielants excelleert in onderdompelingscinema. Zijn Small Things Like These is een beklemmende tocht door een claustrofobisch universum via de blik van een getormenteerde, getraumatiseerde man. Tegelijk outsider en steunpilaar van de gemeenschap.

We voelen de verlammende terreur van de Katholieke Kerk, met nonnen van het plaatselijke klooster die overal (industrie, onderwijs, gezondheidszorg) hun vingers in hebben en zo het dorp in een wurggreep houden. Zelfs een kerstgeschenk fungeert als zwijggeld en een mis heeft wat van een gijzeling. Getuige ook de kille, onuitgesproken dreiging van moeder-overste Mary, voelbaar gemaakt door Emily Watson.

Tim Mielants en scenarist Enda Walsh duiden niet alle nevenpersonages en houden zowel het uitbuitingsmechanisme als de mishandeling die achter gesloten deuren plaatsvindt vaag. Maar ze zetten wel vol in op rouw en verlies als thema’s en dompelen ons onder in de genadeloosheid van het (heel nadrukkelijk aanwezige) Margaret Thatcher-tijdperk. Dat leidt tot een zekere tunnelvisie, maar doordat Mielants visuele en sfeervolle cinema emotioneel indruk maakt, worden we meegesleept en blijft het pijnlijke verleden nazinderen.