Kaboom 2023: Competitie

Opnieuw zet éénpersoonsjury KEES Driessen de Kaboom-competitie voor lange animatiefilms op een rijtje. Wat wordt de knaller van Kaboom 2023?

Vorig jaar ook gedaan, dus nu is het een traditie: alle lange competitiefilms van het Kaboom Animation Festival 2023 van tevoren op een rijtje zetten. Eindigend bij: de Beste Lange van Kaboom 2023.

Die competitie is overigens natuurlijk maar één onderdeel van het belangrijkste animatiefestival van Nederland, dat daarnaast onder meer aandacht biedt aan queer verbeelding, Canada, AI en reprises van klassiekers als Perfect Blue (Satoshi Kon, 1995) en Bill Plymptons eerste lange, The Tune (1992).

7) Unicorn Wars van Alberto Vázquez
Puberale provocatie hoort net zo bij het medium als serieuze animatiedocumentaires. Voor Fritz the Cat (Ralph Bakshi, 1972) kun je me wakker maken. Maar Unicorn Wars (waarvan op Kaboom ook een gameversie is te spelen) is nauwelijks meer dan een lange aflevering van Happy Tree Friends (1999-2016) en nauwelijks intelligenter dan z’n titel: neem iets schattigs en doe daar iets gruwelijks mee. Niet alleen verliest het schattige daardoor z’n schattigheid, het gruwelijke verliest ook z’n gruwel. Je blijft over met een vermoeiende hoop niks.

6) My Love Affair with Marriage van Signe Baumane
Niet slecht, maar teleurstellend. Omdat ik hoge verwachtingen had van deze nieuweling van bijna-helemaal-alleen-lange-animator Baumane (van wie Kaboom ook de eerste kortfilm The Witch and the Cow uit 1991 vertoont), die haar deels autobiografische overpeinzingen over huwelijkse onderdrukking eigenhandig naar het witte doek brengt. Baumane’s tekenstijl is geestig en de combinatie van platte 2D-animatie met ruimtelijke sets werkt uitstekend. Maar de boodschap ligt er te dik op en wordt tegelijkertijd verzwakt door de uitvergrote naïviteit van de hoofdpersoon en de ironisch-dramatische toon van de voice-over.

5) Goodbye, Don Glees! (Gubbai, Don Gurīzu!) van Atsuko Ishizuka
Alleraardigste ‘laatste zomer samen’ van drie schoolvrienden, met een sentimenteel en ruimte en tijd tartend einde waar Makoto Shinkai (Your Name., 2016) trots op zou zijn. Ik had soms de indruk dat in de ondertitels wel wat lost in translation ging, maar dat deze vrienden echte vrienden zijn, met echte emoties, tekortkomingen en ergernissen, komt luid en duidelijk door. Waarbij de grootse, zwelgende beelden van natuur en sterrenhemels onmiskenbaar om een groter scherm vragen dan waarop ik hem zag – zeg ik er maar even eerlijk bij.

4) Inu-oh van Masaaki Yuasa
Een mindere film van meester Yuasa is nog altijd iets bijzonders. De beste animatie in Inu-oh is de beste animatie in deze lijst. En het uitgangspunt is fascinerend: wat als het verloren werk van een historische Nō-componist bewust was gemarginaliseerd omdat zijn stijl te modern en controversieel was? Maar dat vertaalt Yuasa dan juist weer naar volstrekt vergeetbare en allesbehalve opruiende stadionrock (ook wel dad rock), inclusief cliché rockposes en meeklappend publiek die vaak ook nog eens ondermaats geanimeerd zijn. En Inu-ohs stem is irritant.

3) Nayola van José Miguel Ribeiro
De kleuren zijn warm en vol, de landschappen met grove digitale verfstreken neergezet, de personages met enkele precieze lijnen getroffen, de gezichtsuitdrukkingen met minimale middelen veelzeggend. De burgeroorlog in Angola wordt niet uitgelegd, maar is er. Zoals er drie generaties vrouwen zijn (moeder, dochter, kleindochter), die alledrie even vasthoudend zijn, even weerbarstig en even onverzettelijk en daarom botsen en daarom van elkaar houden. Sterk sounddesign, sterk stemacteren – een goede stem doet wonderen. Nayola is een indrukwekkende openingsfilm van Kaboom, met naast het realistische oorlogsgeweld een mysterieus mystieke laag.

2) Marcel the Shell with Shoes On van Dean Fleischer-Camp
Over stemmen gesproken: persoonlijk vind ik de opvallende stem van schelpje Marcel (door Jenny Slate) ontwapenend, maar dat vindt niet iedereen – check anders eerst even een van de oorspronkelijke viral kortfilmpjes. Dit is de animatiefilm met de minste animatie in deze lijst: stop-motion Marcel is ingevoegd in onze live-action wereld, waarvan zijn naïeve, lieve observaties vaak de essentie raken. Net als van zijn regisseur Dean. Waarover die dan weer overtuigend in de lach schiet, off-camera, wat veel doet om deze onzinnige en uitzonderlijke fake documentaire gevoelsmatig geloofwaardig te houden.

1) Blind Willow, Sleeping Woman (Saules aveugles, femme endormie) van Pierre Földes
Sterk stemacteren zoals Marcel, knap kleurgebruik zoals Nayola, met verdwijnende (Goodbye, Don Glees!) en onverenigbare (Unicorn Wars) levens, introvert als My Love Affair en extravert als Inu-oh. En natuurlijk is dit zo opschrijven een beetje een grap, maar Blind Willow, dat speelt in Japan na de ontwrichtende aardbeving van 2011, is een film die in inhoud en stijl ruimte laat – nee, ruimte creëert voor associaties (met dank aan literaire bron Haruki Murakami), net als die aardbeving doet bij de hoofdpersonen. Wat precies is waarom hij zo goed is.

Kaboom Animation Festival | 24 maart t/m 2 april 2023 | Utrecht, Amsterdam en online | Een aantal van de genoemde films krijgt daarnaast ook een bioscooprelease: Blind Willow, Sleeping Woman vanaf 30 maart, Inu-oh is nu te zien, Nayola vanaf 13 april en Unicorn Wars vanaf 21 september 2023.