Actie! Op de set van Licht

Klönneplein 1,
1014 DD Amsterdam
Maandag 10 juni 2019, 13.58 uur

Eind 2016 werd filmmaker Oeke Hoogendijk (Het Nieuwe Rijksmuseum; vanaf 6 maart draait haar Mijn Rembrandt in de filmhuizen) gebeld door Oscar van der Kroon, eindredacteur van Het uur van de wolf, de culturele documentairerubriek van de NTR. Of ze een film wilde maken over de wereldvermaarde Duitse muziekvernieuwer Karlheinz Stockhausen en diens mega­lo­mane operacyclus Licht, die in de zomer van 2019 zou worden opgevoerd tijdens het Holland Festival.

Hoogendijk twijfelde; ze is geen groot Stockhausen-kenner. Maar na een paar gesprekken was het haar duidelijk dat de film over meer dan zijn muziek zou moeten gaan. “Oscar zei: ‘We gaan met onze rug naar de muziek staan’. De film moest focussen op strubbelingen en menselijke relaties – en daar was ik wél in geïnteresseerd.”

Toen Hoogendijk hoorde dat er twee weduwen waren met wie Stockhausen tegelijkertijd onder één dak had gewoond, wist ze helemaal zeker dat ze een film over hem wilde maken. “Het werd zelfs nog beter: ik hoorde dat een van zijn weduwen, Suzanne Stephens, ging trouwen met de 25-jarige klarinettiste Johanna Janning, die haar speelt in ‘Eva’s Lied’ in Aus Licht. We hebben hun trouwerij gefilmd in het gemeentehuis van Kürten, het Duitse dorp waar beide weduwen ook na zijn dood zijn blijven wonen. Het was interessant om te zien hoe ze met elkaar omgaan; hoe de verhoudingen liggen. De grote krater van de dood van Stockhausen vormt het hart van mijn film. Alles draait om de man die er niet meer is; iedereen is nog met hem bezig.”

In de aanloop naar Aus Licht, Pierre Audi’s drie dagen durende samenvatting van Licht op het afgelopen Holland Festival, sprak Hoogendijk meermaals met Suzanne Steph­ens en Johanna Stephens-Janning, en met Kathinka Pasveer, de tweede weduwe, die namens de Stockhausen-Stiftung de muzikale leiding over Aus Licht voerde. Ook zocht ze Stockhausens kinderen uit twee eerdere huwelijken op (“Hij was nogal een vrouwenman”), die hij voornamelijk zag als ze in zijn opera’s meespeelden.

Vorige zomer filmde Hoogendijk het spektakelstuk Aus Licht gedurende drie keer drie dagen in de Gashouder op het Westergasfabriekterrein in Amsterdam. “Er zitten niet alleen allerlei biografische elementen in de opera, maar ook genoeg drama. In ‘Eva’s Lied’, bijvoorbeeld, dat Stockhausen voor Kathinka heeft geschreven, doet nu die 25-jarige klarinettiste mee die met Suzy is getrouwd. Maar we hebben ook heel mooi archiefmateriaal van Kathinka en Suzy die het samen spelen – dat proberen we nu een beetje Persona-Bergman-achtig te laten vervloeien.”

Of Daniël Boekeloo en Tibbe Alkemade – twee solisten uit het Nationaal Jongenskoor, die meededen aan ‘Eva’s Lied’ – de film halen, durft Hoogendijk niet te zeggen. “Toen we ze zagen, besloten we eigenlijk ter plekke dat we hen ook wilden spreken. Ze waren heel enthousiast, maar ik heb meer dan honderd uur materiaal. Ik ben sinds januari samen met Sander Vos aan het monteren, maar we hebben nog geen idee hoe lang Licht wordt. Gelukkig hebben we nog even; hij moet klaar zijn voor IDFA 2020 of Berlijn 2021.”