Vincent Boy Kars over Drama Girl

‘Realityseries zijn mijn grootste inspiratie’

Foto André Bakker

Drama Girl is Vincent Boy Kars’ meest ambitieuze film tot nu toe. Een hybride van documentaire en speelfilm waarin een millennial de hoofdrol speelt in de verfilming van haar eigen leven. “Ik heb tijd nodig gehad om te ontdekken hoe je op deze manier filmt.”

De relatie tussen filmmaker en onderwerp staat centraal in het werk van Vincent Boy Kars (1990). Als een millennialnazaat van documentairemeesters als Errol Morris (The Thin Blue Line, 1988), Joshua Oppenheimer (The Act of Killing, 2012) en Kitty Green (Casting JonBenet, 2017) zoekt hij zijn eigen hybride van documentaire en fictie, tussen film en het leven. Dat doet Kars sinds afstudeerfilm My First Porn Film (2015) door leeftijdsgenoten te filmen die worstelen met het ontdekken van hun kijk op de wereld.

Voor My First Porn Film en de daaropvolgende VPRO-serie Vieze film (2017) vroeg hij verschillende filmmakers om hun eigen versie van een pornofilm te maken. Dat dwong hen om zichzelf vragen te stellen als: wat is mijn visie op seksualiteit en hoe wil ik die verbeelden? Zo draaien alle films van Kars over het geven en nemen van vrijheid en controle, om vervolgens te observeren wat er gebeurt. In zijn eerste lange film Independent Boy (2017) nam Kars de regie over in het leven van een van zijn vrienden. Hij maakt ingrijpende besluiten over diens woonplek, sociale leven en carrière. De documentaire bestaat uit gesprekken die Kars met zijn proefkonijn heeft over hoe deze ingrepen diens leven aan het veranderen zijn.

De op het IFFR voor een Tiger Award genomineerde film Drama Girl, draait dit proces om: hier zijn sleutelscènes uit een echt leven juist leidend voor een fictionele versie van dat leven. Kars reconstrueert het verleden van mede-millennial Leyla de Muynck, in scènes waarin De Muynck zelf de hoofdrol moet spelen, tegenover acteercoryfeeën Pierre Bokma, Elsie de Brauw en Jonas Smulders als respectievelijk haar vader, moeder en vriendje. Drama Girl onderzoekt zo wat documentaires en dramafilms van elkaar kunnen leren. in het verbeelden van een bewogen leven.

Vieze film en Independent Boy verschenen kort na elkaar. Hoe was vervolgens de aanloop naar Drama Girl? “Ik ben een kleine twee jaar met deze film bezig geweest. Aan de basis lag een simpel idee: een personage in een documentaire de hoofdrol geven in zijn of haar eigen levensverhaal en kijken wat dat oplevert. Zo werk ik nog binnen de wereld van documentaire, maar kom ik ook in aanraking met het maken van fictie.”

Jouw films gaan over controle en vrijheid. In Independent Boy beslis je hoe het leven van het hoofdpersonage eruit ziet, in Vieze film geef je filmmakers de vrijheid om hun eigen versie van een pornofilm te maken en in Drama Girl laat je je leiden door het verleden van jouw hoofdpersonage. Waarom speel je met die concepten? “Ik zie mijn werkwijze als een uitvergroting van wat documentairemaken eigenlijk is. Wat ik eraan toevoeg, is openheid over dat proces. Natuurlijk stuur ik aan en zie je in de film nadrukkelijk dat ik soms de controle neem, maar je ziet ook dat ik controle weggeef. Daar kom ik eigenlijk nu pas achter. Ik dacht altijd: ik hou van controle, daarom ben ik op deze manier films gaan maken. Maar eigenlijk hou ik helemaal niet van controle. Ik hou van het schetsen van situaties waarbinnen dingen spontaan kunnen gebeuren en waarbinnen ik dingen kan loslaten.”

Dat klinkt meer als het werk van een spelontwerper. Je stelt de regels op voor een spel. “Dat is het, en daar zullen mijn films steeds meer naartoe gaan. In Drama Girl nemen we bestaande verhalen uit het leven van Leyla. Voor mijn volgende film ga ik weer een fictieve wereld maken, waar vervolgens een bestaand persoon in terecht komt. Ik wil een hele nieuwe wereld vormgeven  die reageert op de keuzes die het hoofdpersonage maakt.”

Dat klinkt dan weer als realityseries als Survivor of Expeditie Robinson “Daar kom ik ook gewoon voor uit, dat realityseries mijn grootste inspiratiebronnen zijn. Daar ben ik mee opgegroeid. Op jonge leeftijd was ik meer geïnteresseerd in realityseries dan in cinema. Dat is inmiddels wel gekanteld, maar ik vind het nog altijd spannend om te kijken naar echte mensen die in bepaalde constructies gedwongen worden. Dat levert een spanning op die niet in fictie zit.”

Realityseries gaan over het uitoefenen van druk op een individu in een gecontroleerde omgeving, door het introduceren van seksuele spanning of een complexe groepsdynamiek. Het lijkt eerder op een experiment in een laboratorium dan op een documentaire. “Het is inderdaad als een laboratoriumsetting. Maar om dan meteen te zeggen: dat is ordinair… Ik zie er ook schoonheid in. En natuurlijk levert het sensatie op als je een jonge maagd laat daten met een knappe vrouw. Al die formats hebben bewezen dat ze werken, maar daarin is nog genoeg ruimte voor verdieping. Ik zie vooral mogelijkheden.”

Over mogelijkheden gesproken: vergeleken met Vieze film en Independent Boy, die behoorlijk verankerd zijn in meer conventionele documentaire traditities, is Drama Girl veel sterker gestileerd. Waar staat die ontwikkeling voor? “Het is voor het eerst dat ik met een crew werk die groter is dan alleen camera en geluid. Wat dat betreft sprong ik hiermee in het diepe. Ik heb risico’s genomen en ik moet toegeven dat ik fouten heb gemaakt. Al heb ik er ook veel van geleerd. Ik dacht: als we haar leven gaan dramatiseren, dan moet dat in de film duidelijk zijn. Dat leven moet uit de realiteit getrokken worden, zonder dat je de waarachtigheid verliest. Het moet geen decor worden, maar wel een meer gestilleerde en doordachte omgeving dan in werkelijkheid. Ik heb me laten inspireren door films van Scandinavische makers. Kaurismäki is belangrijk geweest, Ruben Östlund ook. Lars von Trier misschien niet qua esthetiek, maar wel op het gebied van de constructie van de film.”

Ik zie er een beetje Dogville in, maar dan alsof Alex van Warmerdam de set heeft gebouwd. “Van Warmerdam inderdaad ook! Het is een mengelmoes van inspiraties die ik tijdens mijn leven heb vergaard. Ik hou van een beeld dat clean en fris is, maar er moet ook leven inzitten. Daarom ben ik gaan spelen met kleuren. Een kale, frisse ruimte met kleur, en mensen die daarin in een soort misère zitten.”

Die misère wordt zowel bij Independent Boy als in Drama Girl gevormd door de problemen van onze millennial-generatie. “Ik ben met een trilogie bezig. Independent Boy is het eerste deel en Drama Girl het tweede. In elk deel van de trilogie ga ik een ander filmisch avontuur aan met een mede-millennial en in ieder deel onderzoek ik een nieuw construct of een nieuwe vorm van films maken. Het is een onderzoek naar vorm en inhoud die je niet in een enkele film kan vangen. Als ik deel drie af heb, hoop ik erop terug te kunnen kijken en er, weet ik veel, een boek over te kunnen schrijven.”

Voelt het alsof die filmische verkenningen bepalend zijn voor hoe jouw werk er in de toekomst uitziet? “Dat is een goede vraag, waar ik nu nog geen compleet antwoord op kan geven, maar een ding is zeker: voor mij is deze trilogie een speeltuin. Het draait om ontwikkeling en leren, maar ook om dingen op een nieuwe manier doen, provoceren, jong zijn. Ik merk dat ik het niet wil loslaten om met acteurs nieuwe werelden te creëren. Langzaan lijk ik zo richting fictie te bewegen. Ik denk dat ik iets te pakken heb met Drama Girl. Niet alleen door het concept, maar ook door de interessante momenten die daaruit zijn voorgekomen. De momenten waarop Leyla het personage niet speelt maar ís, tegenover een acteur die wel speelt. Dat vind ik interessant en dat wil ik uitdiepen. Dat lijkt zelfs uit te komen op een nieuwe manier van filmmaken, een nieuw genre misschien zelfs.”

Maar ook een soort finetuning van wat je nu al doet. “Ja! Een vorm waarin ik zelf een stap achteruit kan doen. Dat ik niet meer als personage in mijn eigen films hoef te zitten, want daar begin ik een beetje gek van te worden. Dat ik de scènes kan laten spreken zonder dat ik ze zelf hoef te doorbreken.”