Thomas Hardiman over Medusa Deluxe

De Britse filmmaker Thomas Hardiman toont in Medusa Deluxe de nasleep van een moord tijdens een kapperswedstrijd. Het kleurrijke speelfilmdebuut is een knipoog naar Agatha Christie met een flinke dosis camp en een vleugje Robert Altman. “Ik wilde de boel opschudden met een moordmysterie zonder detective.”

Terwijl een gemêleerde groep haarstylisten zich in een labyrintisch pand voorbereidt op een belangrijke kapperswedstrijd, vindt er een moord plaats. Een van de modellen is gescalpeerd. Is er sprake van een crime passionel? Of is de concurrentie letterlijk moordend? Als de politie aan het onderzoek begint, wordt er onder de kappers en modellen flink gespeculeerd over het motief van de dader. Filmmaker Thomas Hardiman toont het ontvouwen van dit moordmysterie in één ogenschijnlijk ononderbroken shot.

De camera zwiert in Hardimans debuutfilm van personage naar personage. Soms is er ruimte voor een beklemmende, film noir-achtige dialoogscène. Dan weer dwaalt de camera – die enigszins fungeert als de detective in het verhaal – door de wandelgangen, op zoek naar informatie. Als een soort nieuwsgierige voyeur. Medusa Deluxe leunt vanwege de ambitieuze opzet (de suggestie van één enkele take, al zal de oplettende kijker overgangen in de montage kunnen opmerken) op een ingenieuze choreografie. De film is daarnaast een evidente knipoog naar de whodunits van Agatha Christie, gelardeerd met eigenzinnige haargrappen (is de moordenaar misschien “een vent met een bad hair day die dat op ons komt afreageren?”).

Hardimans geesteskind opent meteen in de hoogste versnelling. Coiffeur Cleve (Clare Perkins), die al uren bezig is met een fontange (een soort hoge hoofdtooi) bij haar model, begint ten overstaan van haar vakgenoten vrijwel direct aan een tirade: “Wat is er verdomme aan de hand, en waarom hier?” Cleve’s venijnige bespiegelingen hebben iets vuigs, maar ook iets Shakespeariaans. In de Rotterdamse Doelen legt Hardiman tijdens IFFR 2023 uit wat hij met deze hartstochtelijke openingsscène beoogde: “Ik wilde de kijkers in de eerste vijf minuten in het gezicht meppen. Zo van: ‘Ga je mee op deze reis?’”

Hardiman legt uit dat de scène an sich cartoonesk is: “Het is komedie met een greintje realisme. Je wil de kijker op een plek krijgen waar hij kan dromen, waar hij zichzelf een beetje kan verliezen. Tegelijkertijd deert het niet als je de gekunstelde facetten van een film af en toe een beetje laat doorschemeren. Dus bedacht ik een buitengewoon welbespraakte kapper.”

De camera is van meet af aan volop in beweging, net als de personages. Of net zoals een kapper bevlogen om zijn model heen tolt. Hardiman haakt in op de choreografische gelijkenissen tussen het kappersvak en het filmmétier. “Je kunt ze beide vergelijken met muziek, het zijn ritmische disciplines. Ik ben altijd op zoek naar nieuwe verhaalstijlen. Ik wil dat een film leuk en onderhoudend is, maar ik streef er ook naar grenzen te verleggen.”

Als voorbeeld noemt Hardiman de wijze waarop hij geïnspireerd raakte door YouTube. “Kijk hoe mensen op dat platform naar video’s kijken. Ze kijken zo een uur naar iemand die een knipbeurt verricht of make-up aanbrengt.” Zulke filmpjes bestaan vaak ook uit één take. Hardiman vult aan: “Een uur lang bevind je je dan in de ruimte van de maker. Dat had ik ook op het oog met mijn film. Ik wilde onderdeel zijn van die trend; van een nieuwe interpretatie van media. Sowieso had ik het plan opgevat om het eens op een andere manier aan te pakken.”

Ambacht
Voordat Hardiman begon aan zijn scenario dook hij eerst in de wereld van de haarstylisten. Hij had zelf geen ervaring met het knippen van haar. Ja, hij ging vroeger wel eens met z’n moeder mee en hij knipte wel eens de lokken van een vriend, maar dat was het wel. “Tijdens mijn research kwam ik erachter hoezeer haar van cultureel belang is voor de manier waarop mensen zich presenteren naar de wereld. Haar is van waarde, dat werd me wel duidelijk.”

Voorafgaande aan de opnames wist Hardiman grote namen aan zijn project te verbinden. In het dynamische camerawerk is de hand te zien van Robbie Ryan, die onder meer bekend is van zijn samenwerkingen met Andrea Arnold (Fish Tank, 2009). Voor de sublieme coupes strikte de Brit de bekende haarstylist Eugene Souleiman, die Lady Gaga tot zijn modellen mag rekenen. En voor het production design tekende de van Paddington (2014) bekende Gary Williamson. Hardiman vertelt hoe hij deze drie talenten zo ver kreeg: “Het was een kwestie van smeken. Wat kan je anders doen? Je zegt simpelweg: ‘Ik ken je werk en je doet iets waarin ik geïnteresseerd ben.’”

Aangezien Medusa Deluxe draait om de machinaties achter de schermen bij een kapperswedstrijd, was het belangrijk om iemand als Souleiman erbij te betrekken. In het werk van de haarstylist is namelijk vaak ook te zien dat er veel tijd in is gestoken. “Het verhaal speelt backstage en het werk van Souleiman draait opvallend genoeg ook om het blootleggen van het ambacht.” Dat Hardiman de handen ineensloeg met grote talenten is geen toeval. Stijl speelt in Medusa Deluxe minstens zo’n grote rol als inhoud. Hardimans film doet in die zin denken aan het werk van Robert Altman, die bekendstaat om zijn gestileerde ensemblefilms met knap sound design.

Kleurrijk
In interviews maakt Hardiman, van wie het werk wordt vergeleken met dat van Pedro Almodóvar, er geen geheim van dat hij een bewonderaar is van Robert Altmans Nashville (1975). Hardiman: “Ik houd heus ook van films met een of twee personages, maar dat is niet wat ik graag doe. Ik ben op zoek naar iets groots.”

Altman is volgens de Brit een visionair. “In Nashville geeft hij de indruk van het leven in een grote stad. Dat is een stijl waaraan we in dit tijdperk pas beginnen te wennen. Als je bijvoorbeeld denkt aan toen Big Brother op televisie kwam. Dat was zó Altmanesk.”

Hardiman ziet ook communicatie via telefoons en internet als een fenomeen dat Altman al voorspelde. “Technologie verandert het ritme van communiceren. Het ritme van mijn film is heel erg beïnvloed door hoe ik internet ervaar. Van de hak op de tak springen, van een filmpje waar ik emotioneel van word naar iets anders. Dat is wat Robert Altman in Nashville moeiteloos doet.”

Een andere parallel tussen Medusa Deluxe en Nashville is dat beide films zijn gesitueerd in een gemeenschap met artistieke mensen, die elkaar min of meer niet kunnen uitstaan maar toch met elkaar moeten leven. Gemeenschapszin is belangrijk, legt Hardiman uit. “Dat is de kern van mijn film: een gemeenschap met een gedeelde passie valt uiteen en komt dankzij die passie ook weer samen. Ik houd van hartstocht, zo denk ik ook over cinema. Daarnaast is die gemeenschappelijkheid voor mij tijdens het filmen heel belangrijk. Met z’n allen aan een avontuur beginnen.”

Die passie uit zich ook in het kleurenpalet van zijn film. Zo domineren rood, bruin en geel veel scènes. Medusa Deluxe verschijnt in een tijd waarin filmcritici kritisch zijn op het gebrek van felle kleuren in films – het kleurrijke werk van Almódovar vormt misschien wel een van de uitzonderingen op de regel.

Hardimant haakt in: “Ik denk daar vaak over en ik begrijp dat niet. Voor mij heeft dat kleurrijke karakter te maken met m’n achtergrond in de kunsten [Hardiman studeerde aan verschillende kunstacademies; OL]. Het is in de kunsten juist de bedoeling om grenzen te verleggen. Veel filmmakers zijn daar nauwelijks mee bezig. Ik wil dingen maken die ik nog nooit heb gezien. En dingen zien die ik nog nooit heb gezien. Ik houd van films die me verrassen. Dat is waarvoor ik naar de cinema ga.”