Killers of the Flower Moon

In zijn bezwerende Killers of the Flower Moon reconstrueert Martin Scorsese het verhaal van een gruwelijke massamoord op de Osage-gemeenschap in de jaren twintig van de vorige eeuw.

“Move, said the great white father. There are many, so many hungry wolves. Can you find the wolves in this picture?“ In Killers of the Flower Moon leest het personage van Leonardo DiCaprio deze zinnen hardop voor uit een boek over de geschiedenis van de Osage-bevolking. Zoals alle oorspronkelijke bewoners van Amerika hadden de Osage zwaar te lijden onder de Witte expansiedrift. In de late negentiende eeuw werden ze verjaagd uit Kansas, en kregen ze er een afdankertje voor in ruil – een waardeloos stuk land in Oklahoma.

Het voelt dus bijna als goddelijke interventie wanneer daar in de vroege twintigste eeuw olie wordt gevonden. De Osage zijn plotseling steenrijk, de Witte medemens verwordt tot hun chauffeur, dienstbode of bedelaar. De machtsverhoudingen zijn gekanteld.

Maar waar rijkdom is, zijn de wolven nooit ver. De wolven die altijd loeren, hongerig naar een moment van zwakte. De wolven die vertrouwen winnen, om dat vervolgens te verraden met moord en doodslag. De wolven die medeplichtig zijn aan het stelselmatig uitroeien van een gemeenschap, puur omdat die gemeenschap toevallig rijkdom vond op een stuk land dat niemand wilde hebben.

Doodzwijgen
In de jaren na de olievondst stierven talloze Osage een mysterieuze dood, waarnaar de lokale autoriteiten meestal geen gedegen onderzoek deden. De Osage-moorden werden zo een van de vele onderbelichte bladzijdes uit de geschiedenis van de Amerikaanse oorspronkelijke bewoners.

Pas recentelijk kwamen de moorden weer in de belangstelling, dankzij de sublieme bestseller Killers of the Flower Moon van David Grann uit 2017. Dat draait om de moorden op de Osage-bevolking, maar vooral ook om het doodzwijgen van die moorden door de lokale Witte gemeenschap. Het was uiteindelijk een agent van de destijds net opgerichte FBI die de zaak alsnog openbrak, toen het eigenlijk al te laat was.

In eerste instantie zou Leonardo DiCaprio in Martin Scorsese’s verfilming van het boek die rechtschapen wetsdienaar spelen. Maar Scorsese en coscenarist Eric Roth besloten wijselijk dat het perspectief van de Witte redder hier niet het juiste was. In de uiteindelijke verfilming is de FBI-verhaallijn daarom hooguit een uitgebreide voetnoot. Zoals Scorsese het zelf verwoordde is dit verhaal geen whodunit, maar vooral een who didn’t do it.

Scorsese en Roth leggen de nadruk vooral op het gedoemde liefdesverhaal tussen oorlogsveteraan Ernest (DiCaprio, gretig acterend met de onderkaak) en Mollie (Lily Gladstone), een gefortuneerde jonge vrouw uit de Osage-gemeenschap. Ernest is teruggekeerd naar Oklahoma om klusjes op te knappen voor zijn oom William ‘King’ Hale. Robert De Niro is in topvorm als deze sinistere, diplomatiek vaardige vuilak, een machtig man die veel aanzien geniet in de Osage-gemeenschap.

Zijn werkelijke bedoelingen zijn een stuk duisterder, blijkt als hij Ernest aanspoort om Mollie het hof te maken. Hun huwelijk biedt immers een perfecte sluiproute naar het oliefortuin, zeker als de familieleden van Mollie één voor één om het leven komen. Het past in de plannen van Hale en zijn netwerk van Witte wolven om de Osage-gemeenschap langzaam uit te roeien, net zo lang totdat de ‘natuurlijke orde’ is hersteld.

Killers of the Flower Moon is in veel opzichten een typisch Amerikaans verhaal over graaiers, schuld en boetedoening. Als historisch gangsterepos – met verrukkelijk oog voor rituelen en detail – past de film perfect in Scorsese’s oeuvre, al vliegt hij het verhaal hier op een haast horrorachtige manier aan.

Gepijnigde blikken
We zien die horror in de gepijnigde blikken van de Osage-bevolking. We zien hem in het lijden van Mollie, die tot speelbal wordt gemaakt van de heb­zuchtige wolven. We zien de horror ook meer en meer in het gelaat van boerenkinkel Ernest, waarbij DiCaprio voortdurend balanceert tussen kwaad­aardigheid en onnozelheid. Toch behoort de film uiteindelijk vooral toe aan Gladstone, die het leed van de Osage-gemeenschap en de complexiteit van het verwrongen liefdesverhaal zonder al te veel woorden invoelbaar maakt.

Maar wat het meest beklijft, zijn de huiveringwekkende gezichten van de altijd loerende wolven. Vaak hoefden ze niet eens te wachten tot het vuur gedoofd was, maar konden ze in het volle licht ongestoord grijpen wat ze wilden. Het gelaat van de wolf is in Killers of the Flower Moon daarmee vooral het gelaat van Amerika.