Redactioneel – oktober 2023

Het is een schone dag geweest, heet het prachtige portret dat Jos de Putter in 1993 van zijn Zeeuwse ouders maakte (te zien via de Eye Film Player). Het is een titel die ik nooit meer vergeet. Het is een schone maand, schoot me net te binnen, overziend waarover we in dit nummer schrijven.

‘De makers van de eerste foto’s en films vermoedden vast niet tot welke beeldenstorm dit zou leiden. Is het een parallelle werkelijkheid geworden?’, schrijft Leo Bankersen over de Zweedse documentaire And the King Said, What a Fantastic Machine. Een vraag die perfect past binnen het programma Fantastic Alchemy op het Imagine Fantastic Film Festival. Hoe maak je van basiselementen iets waardevols? Hoe maak je goud uit lood, vroegen de eerste alchemisten zich af. Hoe creëer je uit beelden en geluiden een waardevol inzicht, kunnen filmmakers zich afvragen. Of een variant daarop: hoe creëer je uit beelden en geluiden iets wat mensen ontroert, opwindt, verbindt, laat lachen?

Hugo Emmerzael sprak met Pablo Larraín over El conde, een satire met Pinochet als onsterfelijke vampier. Larraín gebruikt onsterfelijkheid en het archetype van de vampier om te wijzen op de tragedie van Chili, waar een dictator ongestraft en als miljonair kon sterven en nog steeds aanhangers heeft. Larraín kon dat verhaal alleen als satire maken, vertelt hij in het interview.

Een andere film waarbij het onderwerp de vorm min of meer afdwong, is het tragische maar fascinerende 5 Seasons of a Revolution. De van oorsprong Syrische maker Lina, die alweer enkele jaren op een onbekende plek in Europa woont, maakte van beelden die ze tussen 2011 en 2015 filmde een portret van Syrië na de Arabische Lente. Maar niets in de film mocht te herleiden zijn tot individuen, anders zouden zij gevaar lopen. Zulke anonimiteit verhoudt zich moeizaam tot traditionele journalistieke waarheidsvinding. Iets wat dictators natuurlijk ook weten. Het is een van de redenen waarom Assad een total media blackout afkondigde.

Hoe je daar ook over denkt, Lina’s film, Larraíns film en de Zweedse documentaire laten zien hoe je de werkelijkheid indirect kunt vastleggen en met slimme vormen eventueel een diepere waarheid kunt achterhalen. De ruimte om hierover ideeën uit te wisselen staat evenwel onder druk, schrijven Dana Linssen en Jan Pieter Ekker. Filmkritiek is bij dagbladen geen vanzelfsprekendheid meer, daar moet voor gestreden worden.

Toch is het een schone maand. De documentaire Geographies of Solitude volgt een vrouw die al veertig jaar alleen op een eiland woont. Wat betekent het om solitair te zijn, vraagt Elise van Dam. We schrijven over Cannes-winnaar Anatomy of a Fall, we hebben artikelen over Catherine Breillat en we schrijven over de eerste Vlaamse speelfilm over collaboratie, tachtig jaar na de Tweede Wereldoorlog.

En dan was de eerste Filmkrant-dag op festival Film by the Sea in Vlissingen ook nog een succes. Een uitverkochte zaal, een enthousiast publiek en buiten scheen de zon. Het was een schone dag.