Naomi Kawase over Shara

Schokkerig, diffuus en dromerig zijn de beelden in Shara, de tweede film van de Japanse regisseur Naomi Kawase. "Mijn film is als het geheugen, als een droomwereld waarin sommige zaken vaag zijn en anderen helder en eenduidig."

Februari 2004, het Filmfestival Rotterdam. Naomi Kawase heeft een zwangere buik, voorzichtige glimlach, en geeft een klein knikje met het hoofd bij binnenkomst. Ze is kort van stof. Shara is net als haar bekroonde debuutfilm Suzaku een verstilde film over verlies en rouw; een thema dat Kawase bezighoudt sinds zij zelf na de scheiding van haar ouders werd geadopteerd door de oudere zus van haar vader. Dat gegeven verwerkte ze in Shara. Een realistische film, maar dat zie je niet terug in de filmstijl. Die is anders dan in het afstandelijker Suzaku. In Shara zijn de beelden schokkerig, diffuus, dromerig.

Naomi Kawase: "We hebben de cameraman veel vrijheid gegeven omdat we ook het publiek vrij wilden laten in de interpretatie. De film gaat over menselijke verlangens. Ik wilde de betekenis niet vastleggen, het gaat om wat het in gang zet. Zo laten we bij de opening in het midden of het een herinnering is, een fantasiebeeld of werkelijkheid hoe de jongen uit het leven van zijn broer en zijn ouders verdwijnt. Feit is dat hij uit hun leven verdwenen is, maar de indruk is dat het iets anders is. Zo werkt het geheugen ook. Als een droomwereld waarin sommige zaken vaag zijn en anderen helder en eenduidig."

Dageraad
Shara maakt na die verdwijning een grote sprong. Vijf jaar later is de moeder hoogzwanger, en wordt het lichaam van de jongen gevonden. Op straat stort een gebouw in. "Dat heeft een symbolische betekenis. Structuren die worden neergehaald en vervangen door iets nieuws."

De climax van Shara schuilt in het zomerfeest in Nara (Kawase’s echte geboorteplaats). Traditionele Japanse dans in zuiverende regen op straat. Het is een opzwepende dansscène die herinnert aan de climax van Takeshi Kitano’s Zatoichi. "In Japan is er inderdaad sprake van een nieuwe interesse in de traditionele dans en de traditionele feesten. Deze dans drukt het plezier in het scheppen uit."

Aan het slot zwenkt de camera omhoog de wolken in, boven Nara, Kawases eigen geboorteplaats. Een religieuze verbintenis met het geheel? Opgaan in het al? "Dat laatste shot is niet religieus bedoeld maar ik wil wel suggereren dat er daarboven heel andere aanwezigheden zijn dan op de grond. Het lied dat over die spirituele aanwezigheid gezongen wordt tijdens de aftiteling hebben we ook echt bovenop die berg opgenomen. Vlak voor de dageraad als beneden alles heel stil is."

Kawase maakt authentieke Japanse films. Denkt ze dat zij in betekenis toegankelijk zijn voor niet-Japanners? "Ik merk bij bezoeken aan filmfestivals dat mijn films over het algemeen door westerlingen in het buitenland veel beter begrepen worden dan door Japanners in Japan."