Pablo Trapero over La quietud

Via een intrigerend familiedrama rond twee zussen vertelt Pablo Trapero in La quietud onder het oppervlak hoe in hedendaags Argentinië het gewelddadige verleden van het land telkens weer de kop op blijft steken. “Er zijn geen flashbacks, maar het verleden speelt in elke scène en elke dialoog een rol.”

In Cannes viel het hem voor het eerst op, vertelt de Argentijnse regisseur Pablo Trapero. In 2011, om precies te zijn. Zijn echtgenote, actrice Martina Gusman, zat op het festival in de jury. In de competitie draaide The Artist van Michel Hazanavicius, met Bérénice Bejo (de echtgenote van de regisseur) in een hoofdrol. Verdomd, zag Trapero: Bejo lijkt sprekend op Martina. Tijdens het festival leerden de actrices elkaar kennen en op een gegeven moment stelde Trapero half-serieus voor een film te maken waarin zij zussen zouden spelen.

Dat idee bleef leven nadat de twee stellen inniger bevriend raakten. “We voelden direct een verwantschap”, vertelt Trapero. “Hoewel we op verschillende continenten wonen, hebben Martina en ik in feite hetzelfde leven als Bérénice en Michel. Onze kinderen zijn zo’n beetje even oud, ons werk is hetzelfde, onze relaties zitten op een vergelijkbare manier in elkaar. Dus ik schreef La quietud expliciet voor deze twee actrices.”

De film, Trapero’s negende, draait grotendeels om de even innige als getroebleerde relatie tussen zussen Eugenia (Bejo) en Mia (Gusman). Trapero zet de gelijkenis tussen de actrices in de film nog wat extra aan. “Dat is het spel”, lacht hij. “In sommige shots wil ik dat je niet helemaal zeker weet naar wie je kijkt.”

Ranch
Ook de levensloop van de twee zussen lijkt voor een klein deel geïnspireerd op de actrices: zo vertrok Eugenia voor haar studie naar Parijs, zoals ook de in Buenos Aires geboren Bejo in Frankrijk opgroeide – zij het al vanaf haar derde. Eugenia’s vertrek veroorzaakte een breuk tussen de zussen die voorheen onafscheidelijk waren, iets wat zich moet herstellen als Eugenia terugkeert naar de familieranch omdat hun vader ziek is. Het is de eerste van vele trauma’s uit het verleden die in La quietud (‘het zwijgen’) de kop opsteken.

De film speelt zich grotendeels af op die afgelegen ranch, in het achterland van Buenos Aires. Daar spelen de kleine drama’s en seksuele intriges zich af onder slechts een handvol spelers: de twee zussen, hun ouders, en hun (voormalige) geliefden. “Op die ranch zitten ze met zijn allen geïsoleerd, ver van de rest van de wereld”, zegt Trapero. “Het enige contact dat ze hebben is met elkaar – zelfs voor hun relaties komen ze niet buiten die omgeving.”

Trapero filmt hun gesprekken en ruzies vaak in lang aangehouden shots, waarin de camera de acteurs door het hele huis en over het bijbehorende landgoed volgt. De uitgestrekte villa waar La quietud werd opgenomen, is dan ook bepalend voor de sfeer van de film. Trapero vond deze locatie pas enkele maanden voor de opnames begonnen. “Het was precies het huis dat we nodig hadden. Het is bijna voloptueus – je voelt er de macht van deze familie aan af, maar ook hoe zwaar het verleden op ze drukt. De meeste meubels en decorstukken die je ziet, waren er al – dit is hun inrichting, allemaal erfstukken. Het grootste gevecht was om toestemming van de eigenaren te krijgen. Ze zijn steenrijk, dus ze zaten niet echt op ons te wachten.”

Spiegelbeelden
De innigheid van de verbintenis tussen Mia en Eugenia wordt gesymboliseerd door een tatoeage van twee om elkaar cirkelende vissen die beide zussen op hun arm hebben staan. Op een vergelijkbare manier is ook La quietud intiem verwant aan Trapero’s voorgaande, het internationaal gelauwerde El clan (2015).

“Het zijn heel verschillende films, maar ergens zijn ze complementair, een soort spiegelbeelden”, stelt Trapero. “El clan draait om twee broers en toont een zeer patriarchale wereld. Het uitgangspunt voor La quietud waren juist twee zussen en een matriarch – een wereld van vrouwen.”

Met die vergelijking komt ook de politieke dimensie van La quietud scherper voor het voetlicht. In El clan was die bepalend voor het waargebeurde verhaal, dat draait om een familie van kidnappers die in de jaren tachtig misbruik maken van het machtsvacuüm na het einde van de dictatuur. In La quietud schuilt de politiek lange tijd meer onder het oppervlak, tot aan de explosieve finale.

“Het draait vanaf het begin om hoe gewelddadig het verleden zich kan laten gelden in het heden, maar pas aan het eind krijgt dat ook een politieke betekenis. Dat was ook de grote uitdaging bij het schrijven: het speelt in het heden, er zijn geen flashbacks of andere ingrepen, maar het verleden speelt in elke scène en elke dialoog een rol. Niet alleen het verleden van de relaties en affaires van de personages, maar ook het politieke verleden van Argentinië.”