Daan Bakker over Quality Time

Daan Bakkers speelfilm-debuut Quality Time toont een absurdistisch vijfluik aan dolende jonge mannen, die iets moeten overwinnen voor ze op eigen benen de wereld in kunnen. Bakker: "Ik wil geen ontwikkeling laten zien, maar een portret van een bepaalde toestand."

Weliswaar greep Quality Time in de Tiger Competitie op het afgelopen Filmfestival Rotterdam naast de hoofdprijs, maar met zijn speelfilmdebuut won Daan Bakker er wél de MovieZone Award van de jongerenjury.

Bakker: "Ik had het echt niet verwacht – Paterson zat ook in die competitie, en Moonlight. Ik heb nog lang met de juryleden nagepraat, en ze hadden elk hun eigen voorkeur: de een vond vooral de humor heel leuk, een ander de esthetiek. Het mooiste compliment was dat een jongen zei dat hij zich er minder alleen door voelde."

De film presenteert vijf verhalen over dolende zielen; vijf jonge mannen die worstelen om hun eigen plek te vinden en zich los te weken van de invloed van hun ouders. Het zijn vijf heel verschillende verhalen, verteld in vijf verschillende visuele stijlen. Maar alle vijf komen ze voort uit Bakker zelf. "Het begon met een onbestemd, beetje donker gevoel waar ik al een tijd mee rondliep. Daar wilde ik iets over maken. Ik werkte eerst aan een scenario met een conventionelere vorm, met een hoofdpersoon die een soort overdreven versie van dat donkere gevoel was. Maar ik merkte dat het verhaal me een kant op stuurde waarin ik gedwongen werd om hem een ontwikkeling door te laten maken. Dat voelde niet eerlijk, dus ik werd er opstandig van, schreef allerlei scènes die eigenlijk helemaal niet in het verhaal pasten. Tot ik inzag dat ik helemaal niet zo’n ontwikkeling wilde laten zien, maar een portret van een bepaalde toestand. Toen ben ik intuïtiever gaan werken en is de omnibusvorm ontstaan."

Schone lei
Die intuïtieve werkwijze heeft Bakker het hele maakproces bewaakt. "Met sommige ideeën ben ik wel eerst een heel andere kant op gegaan, om toch weer terug te komen bij de eerste ingeving. Ik heb geluk gehad dat ik de kans kreeg om op die manier te werken, door de samenwerking met de producent en het vertrouwen van het fonds gedurende alle rare bochten die ik met het project heb gemaakt. Omdat filmmaken zo’n groot proces is waarbij zo veel mensen meekijken, is er een risico dat alleen de ideeën overblijven die makkelijk te duiden en uit te leggen zijn. Volgens mij is deze film van begin tot eind goed overeind gebleven, juist doordat ik dat vertrouwen heb gekregen."

Het resultaat is een film die de kijker uitdaagt. Dat begint al met een compleet abstracte openingsscène, waarin een ongemakkelijk familiefeest wordt weergegeven als gekleurde bolletjes op een blauwe achtergrond. "Het was één van die scènes die opkwam toen ik eigenlijk met iets anders bezig was. Ik wist meteen dat hij aan het begin moest. Om het publiek door elkaar te schudden, een schone lei te creëren, en de verwachtingen die mensen van de film hebben scheef te zetten. Ga je mee, of blijf je je hiertegen verzetten?"

Kantelen
Die abstractie wordt gedurende de vijf hoofdstukken van de film steeds iets minder. "De eerste vier hebben allemaal iets dat een afstand creëert. Door die afstand wil ik de kijker juist dichterbij krijgen: als ik dingen weghaal, moet het publiek actiever deelnemen, reflectiever gaan kijken. Oorspronkelijk zou er ook zoiets in het vijfde deel zitten, een dominante voice-over door de overleden vader van de hoofdpersoon van dat deel. Maar toen ik de film in zijn geheel zag, wilde ik aan het eind juist tegen die houding in gaan. Want je zit dan al in die contemplatieve modus, waar je je als het goed is al bewuster bent van de absurditeit van het bestaan."

De ‘absurditeit van het bestaan’, dat is ook waar Quality Time een groot deel van zijn humor vindt. Een humor die dicht bij verdriet zit. "In mijn beleving liggen humor en absurdisme en poëzie heel dicht naast elkaar: het draait erom dat je dingen naast elkaar zet waardoor een nieuwe betekenis ontstaat die waarachtig is. Die nieuwe betekenis kan lachwekkend zijn, of ontroerend, maar het is in ieder geval iets waarmee ik het gevoel heb dat ik het me weer eigen maak. Het idee dat je die treurige, donkere gedachtes op de een of andere manier een beetje probeert te kantelen, zodat het hanteerbaar wordt en ze minder macht over je hebben."