Moonlight

Barry Jenkins debuteerde in 2008 veel­belovend met Medicine for Melan­choly maar met Moonlight breekt hij nu echt door. Het is tijdens het IFFR de sleutel­film van het programma Black Rebels.

Hoe is het om als jonge homo op te groeien in een ruige buurt van Miami? Als we Chiron ontmoeten is hij pas tien. Te jong om te snappen wat hem anders maakt, oud genoeg om zich verloren te voelen. Dat gevoel is het eerste dat regisseur Barry Jenkins in Moonlight trefzeker neerzet. Bijvoorbeeld al door de quasi-toevallige manier waarop de camera Chirons pad kruist, wanneer die op de vlucht is voor een groepje bullies.

Ook wanneer de plaatselijke dealer Juan (Mahershala Ali, sterke karakterrol) hem bevrijdt, blijft het gevoel van ontheemding. Chiron zwijgt, alsof hij zomaar uit de lucht is komen vallen. Pas nadat Juan en zijn vrouw langzaam het vertrouwen van de jongen hebben gewonnen laat hij zich naar huis brengen. Naar zijn labiele, crackverslaafde moeder.

Jenkins baseerde Moonlight op een tekst van toneelschrijver Tarell Alvin McCraney. Hoewel niet autobiografisch, is dit doorleefde coming-of-age-verhaal wel doordrenkt van jeugdherinneringen van zowel Jenkins als McCraney. Beiden groeiden op in de buurt waar de film is opgenomen. Dat heeft ongetwijfeld zijn weerslag gehad op de organische manier waarop het persoonlijke portret en de schildering van de wereld van Chiron in elkaar grijpen.

Drie acteurs (Alex Hibbert, Ashton Sanders, Trevante Rhodes) geven Chiron overtuigend gestalte als kind, tiener en man. Ze lijken niet op fysieke gelijkenis geselecteerd, met als onverwacht effect dat de uiterlijke verschillen juist Chirons innerlijke metamorfose benadrukken.

Schaars geluk
De worsteling met zijn geaardheid, zijn omgeving, zijn moeder en zijn jeugdvriend Kevin komen het scherpst naar voren in Chirons highschool-periode. Wreed getreiterd door zijn klasgenoten komt het tot een dramatisch incident. Een aantal jaren verder is het de gespierde Rhodes die na de tengere Sanders in de huid van Chiron kruipt. Het is daardoor in één oogopslag schokkend duidelijk wat die tussenliggende periode met Chiron heeft gedaan en hoe hij zich gepantserd heeft.

Naast de realistische milieuschets en de sterke karakterstudie maakt Moonlight ook indruk door het gemak waarmee Jenkins, geholpen door het dynamische camerawerk, er een lyrische toon aan toevoegt. Vooral waar het de uitbeelding van de schaarse, maar daardoor des te ontroerender geluksmomenten betreft. Vaak werken de gebeurtenissen langzaam toe naar een moment van waarheid, dat zowel pijnlijk als bevrijdend kan zijn.

Ook in andere opzichten doorbreekt Moonlight veel verwachtingspatronen. Dat kan bijvoorbeeld de vaststelling zijn dat Juan zowel drugsdealer als liefhebbende surrogaatvader is, maar ook het feit dat dit Zuid-Florida niets heeft van het grimmige stadslandschap dat je eerder met dit milieu associeert.

Ik heb nog niet vermeld dat Chiron Afrikaans-Ameri­kaans is en dat hij opgroeit in een volledig zwarte om­geving. Is dat van belang? Nu de zwart-witkwestie weer zo hoog op de agenda staat zou je kunnen zeggen van wel. Maar ik twijfel, want het omgekeerde kan ook, omdat de rassenkwestie geen thema in dit verhaal is. In ieder geval niet expliciet. Eigenlijk is het juist bevrijdend dat een film zich als het ware volkomen toevallig in een zwart milieu kan afspelen zonder dat daarover iets opgemerkt hoeft te worden.

Zelfs het homo-thema is, als het erop aankomt, van ondergeschikt belang. Moonlight is een wondermooi universeel verhaal over identiteit, aanpassing en bevrijding, en over liefde.