Cameraman Dick Pope over Peterloo

Met het historische Peterloo maakt Mike Leigh, bekend om zijn realistische drama’s over hedendaags Engeland, de grootste productie van zijn carrière. Maar dat veranderde niets aan zijn intuïtieve werkwijze, vertelt zijn vaste cameraman Dick Pope: ‘Het gaat op gevoel.’

“Hoe Mike en ik samenwerken? Zoals met elke regisseur: hij regisseert en ik draai.” Geen wonder dat cameraman Dick Pope al sinds 1990 alle films van regisseur Mike Leigh heeft geschoten: de twee zijn in hun gortdroge nuchterheid volledig aan elkaar gewaagd.

Vooruit dan, één verschil kan Pope toch wel noemen: Leigh werkt zonder scenario. “Er is geen ‘bijbel’ die al een jaar voor het draaien klaarligt, waar ik de cinematografie op kan baseren. Mike creëert de scènes samen met de acteurs, en als hij dat gedaan heeft kom ik er met de rest van het team bij en besluiten we hoe we het in beeld gaan brengen. Het gaat op gevoel, dingen worden bedacht terwijl we het maken.”

Die werkwijze bleef ook overeind voor het grootschalige historische epos Peterloo, over een vreedzaam protest in het Manchester van 1819 dat door de autoriteiten met harde hand wordt neergeslagen. Leigh en Pope zochten naar een nieuwe manier om de vroege 19e eeuw te laten zien, een tijd die (zeker in Engelse films) al veelvuldig is gerecreëerd. “We wilden het gevoel van de vroege jaren 1800 oproepen zonder al te artistiek te doen”, vertelt Pope. “De lenzen die ik koos, geven het beeld iets schilderachtigs en tegelijk iets plats. Ze geven een wat vlak perspectief, dat lijkt op de illustraties die in die tijd in de kranten stonden. Er werd toen heel veel geschreven over het bloedbad, vaak met illustraties. Al werd het meeste daarvan gemaakt door mensen die er zelf niet bij waren geweest.”

Op ooghoogte
Geloofwaardig, maar visueel interessant – zo omschrijft Pope zelf de stijl waar hij naar zoekt. “Ik streef er altijd naar om dingen zo natuurlijk, puur en waarachtig mogelijk in beeld te brengen, zonder opsmuk. Het leunt niet op de speeltjes, dure hijskranen enzo. Er zitten wel een paar drone-shots in Peterloo, waar ik altijd aan heb getwijfeld. Maar bij het bloedbad doen we dat heel bewust niet, het is heel intiem gedraaid, op ooghoogte.”

Dat bloedbad is niet alleen de climax van de film, het was ook het eindpunt van de opnames. Het is een ander vast kenmerk van Leighs werkwijze: hij draait het verhaal chronologisch, zodat zijn acteurs zich zo goed mogelijk met hun personages kunnen vereenzelvigen. “We wisten dus dat we toewerkten naar die climax”, zegt Pope. “De opnames voor die laatste 15 of 20 minuten van de film duurden weken. Er gebeurde constant zó veel, er zijn tientallen sprekende personages, honderden figuranten, paarden, wapens. Er is een kamer aan het plein waar de magistraten vergaderen. Bij elke andere film zou dat apart gedraaid worden, ergens in een studio, maar Mike deed het écht, direct aan de chaos daarbuiten. Dat hij het aandurfde om zijn werkwijze ook op deze schaal overeind te houden, was echt gedurfd.”

Caroussel
De film eindigt, op een korte epiloog na, met een reeks imposante shots die de brute chaos op het Peterloo-plein invoelbaar maken. Da camera kijkt bijna vanaf de grond omhoog, als uit het perspectief van een gevallen slachtoffer en draait rond langs de voortrazende paarden, wapengekletter en woeste soldaten.

“Die shots waren het laatste wat we draaiden, op de allerlaatste draaidag”, vertelt Pope. “Zo ontstonden, zoals alles, heel spontaan, in een gesprek tussen mij en Mike. We hadden het erover dat we al die chaos op de een of andere manier wilden samenvatten, en zo kwamen we op het idee van een ronddraaiende camera. Daar hebben we werkelijk alles tegenaan gegooid wat we hadden – alle stuntmannen, de figuranten, de wapens, de paarden. Er was een prachtige zonsondergang die dag, en al het stof dat werd opgeworpen gaf het een intense lading. Ik ben zo trots op die shots; het is als een beestachtige carrousel.”