Actie! Op de set van De laatste tour – Freek de Jonge

Foto: Regisseur Dennis Alink (met hand voor het hoofd), geluidsman Sander den Broeder, focus-puller Danny van Deventer, DoP Thomas van der Gronde, gaffer Zen Bloot en steadicamoperator Jorrit Haas cirkelen om theatermaker Freek de Jonge. Buiten beeld speelt Nits De muur.

Foto: Regisseur Dennis Alink (met hand voor het hoofd), geluidsman Sander den Broeder, focus-puller Danny van Deventer, DoP Thomas van der Gronde, gaffer Zen Bloot en steadicamoperator Jorrit Haas cirkelen om theatermaker Freek de Jonge. Buiten beeld speelt Nits De muur.

Agorabaan 12,
8224 JS Lelystad
27 november 2018, 15.35 uur

“Film is wachten” verzucht Freek de Jonge, met een toon die verraadt dat hij maar al te goed weet dat het een cliché is. Maar het duurt inderdaad lang voordat het podium van het Agora Theater in Lelystad tot tevredenheid is uitgelicht voor de opnamen van Dennis Alinks bioscoopfilm De laatste tour.

Alink studeerde in 2013 af aan de Film­academie in de richting sound design. Een jaar later ging zijn eerste lange documentaire Sluizer Speaks in première op het IDFA; in 2016 was zijn tweede documentaire Unknown Brood daar ook te zien. De laatste tour, waarin Alink theatermaker Freek de Jonge volgt, moet worden gezien als het slotstuk van zijn trilogie over kunstenaars en de dood.

“Ik heb Freek drieënhalf jaar geleden gebeld. Hij stelde voor dat ik naar Vlissingen kwam, waar zijn film De overkant draaide. Dat kwam goed uit, want Sluizer Speaks werd daar ook vertoond. We hebben koffiegedronken, elkaars films bekeken en toen zei hij ja”, vertelt Alink terwijl er met man en macht wordt gewerkt om het gecompliceerde, The Last Waltz-achtige steadicam­shot dat hij heeft uitgedacht te realiseren.

Om de tijd te doden is De Jonge – het is hem niet af te zien dat hij 74 is – achter een orgeltje gaan zitten en improviseert er samen met zijn vrienden van de Amsterdamse popgroep Nits op los. “Iedereen vraagt me of het moeilijk is om met Freek te werken, maar dat valt wel mee; hij is lang niet zo moeilijk als George Sluizer. Freek heeft zich overgeleverd aan de film en is eigenlijk heel meegaand.”

Alink filmde De Jonge thuis, bij en met vrienden, en schaatsend op natuurijs. Hij was in het Groninger Museum, waar De Jonge samen met zijn echtgenote Hella een grote expositie had, en hij was erbij in Carré, waar De Jonge met een keur aan Nederlandse en Vlaamse vocalisten favoriete Neerlands Hoopliedjes ten gehore bracht. Ook volgde hij de voorbereidingen op De Jonge’s nieuwste solovoorstelling De suppoost, die voortvloeide uit zijn periode in Groningen en die in september zal eindigen met vijf avonden Carré.

In het Agora Theater in Lelystad moet De Jonge De muur zingen, een liedje uit 1974 van Neerlands Hoop. Hij wordt begeleid door Nits, met wie De Jonge volgens Alink halverwege de jaren negentig zijn beste muzikale prestaties leverde. Henk Hofstede, Robert Jan Stips cum suis zeiden direct ja toen Alink hen vroeg opnieuw met De Jonge te spelen. “Het is nodig om een verband te leggen tussen de theaterwerkelijkheid en de echte werkelijkheid in De laatste tour; om stukken aan elkaar te knopen.”

Dan geeft DoP Thomas van der Gronde aan dat alles in gereedheid is gebracht voor de opnamen. Een paar minuten later cirkelen de regisseur en zijn camera- en geluidmannen om De Jonge, die voor op het podium in de spotlight op een hoge kruk zit, terwijl de leden van Nits hem in een donkere hoek van het podium begeesterd begeleiden. De muur is je beperking / Het ei de vrede en het geluk / Als je in je handen knijpt / Dan gaat dat eitje stuk

De laatste tour – Freek de Jonge
Nederland, 2019 | Scenario en regie Dennis Alink | Producent Janneke Doolaard (DOXY) | Uit­voerend producent Harmen Jalvingh & Sylvia Baan | Camera Thomas van der Gronde | Montage Thomas van der Gronde | Muziek Niek Lucassen | Kleur en zwart-wit, plm. 90 minuten | Omroep VPRO | Distributie September Film | Te zien vanaf april