Retrospectief Kelly Reichardt

Altijd onderweg stilstaan

Met vier films zette Kelly Reichardt een heel eigen oeuvre neer. Stiekem politiek van toon en nu in z’n geheel in EYE te zien.

Kelly Reichardt maakt politieke films. Dat zou je op basis van de plots van haar vier speelfilms niet zeggen want het zijn piepkleine verhalen. Over verlopen wannabe-misdadigers (River of Grass, 1994). Over twee uit elkaar gegroeide vrienden die het bos in trekken (Old Joy, 2006). Over een zwervend meisje dat haar hond kwijtraakt (Wendy and Lucy, 2008). En over een groep settlers, drie gezinnen die het wilde westen doorkruisen en geleid door een dwaze gids in de woestijn van Oregon verzanden (Meek’s Cutoff, 2010).

Haar films zijn in de eerste plaats karakterstudies, uitgesponnen verhalen van mensen die weg proberen te komen maar daar eigenlijk nooit in slagen. Daaronder verschuilt zich steeds die allegorie. Over de teloorgang van de democratische partij, waarvoor Mark en Kurt symbool staan in Old Joy. Over hoe Amerika met zijn arme bevolking omgaat, hoe er op je wordt neergekeken als je niets hebt, zoals in Wendy and Lucy. Over een leider die zijn volk blind de woestijn in leidt, schijnbaar zonder plan en zonder de informatie die ze nodig hebben, in de George W. Bush-analogie Meek’s Cutoff.

Die politieke lezing is nooit evident en als je er als kijker aan voorbij gaat, blijven er nog steeds prachtige films over met een humanistische blik en een geheel eigen tempo. Maar Reichardt lijkt die aanjager in de realiteit nodig te hebben om haar films op gang te helpen. Het is misschien tekenend dat ze in de jaren dat het Amerika politiek en economisch voor de wind ging, geen film maakte: tussen haar debuut River of Grass en doorbraakfilm Old Joy zat dik twaalf jaar.

Wendy and Lucy

Reiziger
Voor die aanjagers put Reichardt uit haar eigen geschiedenis. River of Grass, als Nouvelle Vague-achtig misdaadverhaal een buitenbeentje in haar uitgebeende oeuvre en nu in een nieuwe kopie door EYE uitgebracht, kwam voort uit de foto’s die haar vader als forensisch fotograaf maakte en de verhalen waar haar moeder, undercover-agent bij de drugseenheid, mee thuiskwam. Old Joy draait om de twijfels waar zij op het moment van maken ook mee worstelde. En voor Wendy and Lucy putte ze uit de jaren die ze zelf rondzwervend doorbracht; ze leefde net als Wendy jarenlang uit een tas, reizend van logeeradres naar logeeradres.

Haar nieuwste film Meek’s Cutoff is wat dat betreft een uitzondering: de historische setting in de ontginningsjaren van het Amerikaanse continent creëert direct meer afstand met Reichardts eigen biografie. Reichardt en haar vaste scenarist Jon Raymond maakten een minimalistische western die de momenten en werelden toont die de western traditioneel vermijdt: de monotonie van het eindeloze landschap dat doorkruist moet worden, de belevingswereld van de vrouwen die aan de zijlijn staan.

Ook hier staat de reis centraal en ook hier stagneert die. Dat is de vaste waarde in Reichardts films. Reichardt is een reiziger: als twintiger doorkruiste ze al liftend het Amerikaans continent en ook nu nog lijkt ze, hoewel ze een aanstelling heeft aan de universiteit van New York, niet aan één plek gebonden te willen zijn. Telkens weer staat in in interviews te lezen dat ze op ideeën kwam terwijl ze onderweg was, dat ze haar films doordacht in de auto. Onderweg van haar geboorteplaats Miami (waar debuut River of Grass werd opgenomen) naar woonplaats New York, of naar Portland, Oregon, waar Jon Raymond woont en haar drie recentere films zich afspelen. Ze zag en ziet Amerika van binnenuit en ziet hoe dat Amerika teloorgaat, overgenomen wordt door grote corporaties. En dus maakt ze reisfilms die nooit op gang komen; road movies over stilstand. Dat belooft weinig succes voor de drie milieuactivisten die in haar aanstaande film Night Moves van plan zijn een dam op te blazen.