River of Grass

Het levenslustige speelfilm­debuut van Kelly Reichardt, een avant-gardistisch drama over een Floridiaanse Bonnie en Clyde, is een mooi voorbeeld van het werk van een kunstenaar in wording.

In River of Grass, het speelfilmdebuut van Kelly Reichardt uit 1994, tekenen zich al de contouren af van de geprononceerde stijl die de cineast later zou ontwikkelen met films als Old Joy (2006) en Meek’s Cutoff (2010). In Reichardts films zijn personages vaak onderweg, van de stad naar de wildernis. Tijdens deze roadtrips reflecteren ze, terwijl de wereld aan hen voorbijschiet, op hun eigen identiteit. Dat geldt ook voor het in Zuid-Florida gesitueerde River of Grass, een eigenzinnig, avant-gardistisch drama over twee zielen die elkaar vinden in hun eenzaamheid en hun dromen voor de toekomst.

Voor huismoeder Cozy (Lisa Donaldson) is het leven een monotone aangelegenheid. Ze zorgt met tegenzin voor haar twee jonge kinderen terwijl haar echtgenoot de kost verdient. De 29-jarige nietsnut Lee Ray Harold (Larry Fessenden, tevens verantwoordelijk voor de montage) woont bij zijn grootmoeder en heeft nog niets noemenswaardigs bereikt. Van een vriend op straat krijgt Lee een revolver in handen gedrukt. Het blijkt het dienstwapen van rechercheur Jimmy, de vader van Cozy.

Van dat feit zijn de twee nog niet op de hoogte wanneer ze elkaar ontmoeten in een bar. Daar vertelt Lee over een zwembad waar ze verkoeling kunnen zoeken. Als de zwembadeigenaar onverwachts thuiskomt, trekt Lee de revolver en schiet hij de man neer, waarna het duo op de vlucht slaat.

Hak op de tak
River of Grass is een mooi voorbeeld van het werk van een kunstenaar in wording. De op 16mm geschoten film oogt grillig en bij vlagen incoherent, en schiet qua invloeden alle kanten uit, met knipogen naar Bonnie and Clyde (1967) en overduidelijke vleugjes Jean-Luc Godard (À bout de souffle, 1960), Terrence Malick (Badlands, 1973) en Jim Jarmusch (Stranger than Paradise, 1984).

Waar Reichardt in haar volgende films kiest voor een beduidend lager verteltempo, springt River of Grass van de hak op de tak, met een cadans die past bij de hoofdpersonages, die hartstochtelijk op zoek zijn naar spanning en sensatie. “Het is grappig hoe een dag soms lang duurt terwijl een jaar zo voorbij vliegt”, merkt Cozy op. Ze is zich bewust van het feit dat het kleinburgerlijke leven haar nooit geluk zal brengen.

In de eerste akte weet Reichardt het ingedutte bestaan dat Cozy en Lee ontvluchten op vernuftige wijze te vatten. Lee wordt geïntroduceerd in zijn slaapkamer, waar zijn grootmoeder hem wekt terwijl hij naakt op bed ligt onder een grote Amerikaanse vlag en rockmuziek uit zijn wekkerradio schalt. Cozy leidt zichzelf overdag af door tussen de zorg voor haar kinderen door radslagen te doen in haar achtertuin.

Bestemming
Reichardt heeft weinig nodig om een context te schetsen. De plaats van handeling speelt daarin een rol. Voordat Reichardt in Oregon belandde, waar ze veel van haar films zou maken, groeide ze op in Florida. En niet het Florida van de ansichtkaarten, maar nabij de moerassen waar het gras uit de titel deint. Daar, tussen de met graffiti bekalkte betonnen klaverbladen, ligt de Palmetto Expressway, een omleidingsweg waar toeristen soms per ongeluk terechtkomen.

“Waar gaan al die snelwegen heen?”, vraagt Cozy zich af. Het is een typische vraag voor een personage uit een Reichardt-film, altijd zoekend naar iets wat hun hoge verwachtingen van het leven kan waarmaken. Niet voor niets toont de filmmaker – zie ook Wendy and Lucy (2008) – geregeld goederentreinen die zich een weg banen door onbeduidende Amerikaanse plaatjes. Die hebben wel een afgetekende bestemming.

Uiteindelijk zoekt Cozy gewoon een excuus om haar gezin te verlaten. In een motelkamer mijmert ze over het aantrekkelijke idee dat “de hele wereld” weleens naar hen op zoek kan zijn. Cozy zoekt naarstig naar erkenning voor haar bestaan, ze wil gezien worden, zoveel is duidelijk.

Erkenning kreeg Reichardt in 1994 ironisch genoeg niet. Haar film raakte onterecht ondergesneeuwd in de nieuwe hausse aan Amerikaanse misdaadfilms van makers als Quentin Tarantino en Steven Soderbergh. In interviews vertelt Reichardt dat het destijds moeilijk opboksen was tegen de mannen. Maar de tijden zijn veranderd en River of Grass is herontdekt, gerestaureerd en eindelijk op waarde geschat. Wie Reichardts werk wil leren kennen, doet er goed aan te beginnen bij het begin.

River of Grass is verkrijgbaar op blu-ray (Radiance, import).