Ladygazing #1

In wat voor soort rollen worden vrouwen zoal opgevoerd? Is ze een stereotype of een rolmodel? In de reeks Ladygazing plaatst Basje Boer recente vrouwenrollen in perspectief. Deze maand: het cliché van de stijve carrièrevrouw in Long Shot.

Ze doet niet alleen haar werk, ze doet het beter dan wie dan ook. Ze werkt langer, harder en met meer overgave. Daarvoor offert ze niet alleen haar privéleven maar zelfs haar hele persoonlijkheid op. Ze is stijf, humorloos. Ze drinkt niet, ze heeft amper vrienden. Ze is nagenoeg perfect, van haar geföhnde haar en haar keurig gelakte nagels tot haar precies afgewogen woorden – en wie wil er nu hangen met iemand die perfect is?

Het stereotype van de uptight businesswoman, onder meer vertolkt door Sandra Bullock in The Proposal (2009), Sarah Jessica Parker in The Family Stone (2005) en Katja Herbers in Weg van jou (2017), hoeft op zich niet problematisch te zijn. Ongemakkelijker is de karakterontwikkeling van dit personage, samen te vatten als: ‘daar moet een piemel in’. Onherroepelijk verschijnt er een man ten tonele die de carrièrevrouw in kwestie de haren doet losgooien en haar wangetjes laat gloeien. De les die in dit plotcliché zit verstopt is dat een carrière een vrouw minder vrouwelijk maakt, terwijl seks (met een man) haar juist vrouwelijker maakt.

Het stereotype duikt ook weer op in Long Shot, een van de zeldzame Amerikaanse romkoms die nog worden gemaakt. Carrièrevrouw van dienst is Charlotte Field (Charlize Theron), de minister van Buitenlandse Zaken die een gooi doet naar het presidentschap. Geheel volgens de filmwet die dicteert dat opposites attract is haar love interest een morsige links-activistische journalist genaamd Fred Flarsky (Seth Rogen). Als Charlotte hem aanneemt om haar toespraken meer sjeu te geven geeft hij en passant ook haar leven wat meer sjeu.

Politiek bewustzijn
Long Shot knipoogt naar verschillende voorgangers uit het romkom-genre, en dan met name die waarin een mismatch centraal staat: de klassediscrepantie uit Pretty Woman (1990), de machtsdisbalans uit Notting Hill (1999), de sexy-vrouw-doorsnee-man-combinatie uit Knocked Up (2007). Maar hoe makkelijk Long Shot ook past in het sjabloon van de klassieke komedie, de film getuigt tegelijkertijd van een uiterst hedendaags politiek bewustzijn. Zoals het een romkom betaamt is Long Shot grappig en romantisch, tot het onvermijdelijke happy ending aan toe, maar de film zit ook vol met progressief en feministisch gedachtegoed, dat niet alleen opduikt in de centrale verhaallijn maar vooral in kleine observaties en terloopse grappen.

Zo legt Charlotte op zeker moment aan Fred uit welke toon haar toespraak zou moeten hebben: niet boos, want dan lijkt ze hysterisch, maar ook niet emotioneel, want dat riekt naar zwakte. Dit soort momenten maken haar personage tot méér dan alleen die stijve carrièrevrouw: Charlotte wíl niet alleen perfect zijn, ze móet wel. Ze móet harder werken, ze móet beter op haar woorden letten. Ze móet haar persoonlijkheid oppoetsen, haar haren föhnen en haar nagels lakken. Ze moet keurig zijn, en aardig, voorkomend, onfeilbaar – perfect.

Verschrikkelijk zichzelf
Onwillekeurig deed Long Shot me ook aan een heel ander soort romkom denken, aan Bridget Jones’s Diary (2001), of eigenlijk vooral aan een gesprek dat ik daar laatst over had. “Die Bridget Jones,” zei mijn (mannelijke) gesprekspartner, “is wel heel erg dom. Niet echt een rolmodel.” Bridget Jones, bedacht ik me, is eigenlijk de anti-uptight businesswoman. Ze blundert en struikelt. Ze is wel ambitieus maar het leven leidt haar af; meer dan met haar carrière houdt ze zich bezig met mannen, drinken, roken en eten. Ze is een en al persoonlijkheid, ze is verschrikkelijk zichzelf. De filmgeschiedenis, het komediegenre voorop, stikt van de mannelijke personages die totale losers zijn, die dom en kinderachtig en soms zelfs ronduit onsympathiek zijn. Niet alleen komen ze daarmee weg, het is precies de reden dat we van ze houden. Maar een vrouw? Die moet een rolmodel zijn. 

Dat Charlotte in Long Shot niet zo lekker op haar smoel gaat als Bridget Jones, maakt haar nog niet tot een mislukt personage. Theron, steengoed als altijd, maakt van haar een levensechte en zeer herkenbare vrouw, tegelijkertijd sterk en kwetsbaar. En toch pleit ik voor meer Bridget Jones-jes. Voor meer vrouwelijke Seth Rogens. “Hee,” zegt de altijd tot in de puntjes verzorgde Charlotte verrast tegen Fred, “je hebt je nekbaard geschoren.” Aan haar blik zien we dat dit Het Moment is dat ze zich realiseert dat hij een Echt Leuke Man is. Dat de lat voor hem zo laag ligt, en voor haar zo onwaarschijnlijk hoog, heeft wel wat weg van een wrange grap. Maar deze is niet eens bedoeld om te lachen.