Before Midnight

Ze worden ouder en saaier, maar de seks wordt beter

Before Midnight

Ze zijn terug: de Romeo en Julia van de Generatie X, de koningskinderen van weleer, Jesse en Celine, die op enkele toevallige ontmoetingen na, achttien jaar van elkaar gescheiden moesten zijn om nog lang en gelukkig te leven. Of toch niet? In het derde deel van zijn Before-trilogie onderzoekt Richard Linklater de romantische pijn van de relatie die in stand bleef.

De tijd is alweer voorbij gevlogen. Is het echt al negen jaar geleden dat we Jesse en Celine achterlieten na een lange wandelnacht in Parijs? En nog langer geleden dat we ze voor het eerst ontmoetten in de trein van Boedapest naar Wenen? Jesse en Celine zijn als oude vrienden, zo’n tweetal dat zo overduidelijk voor elkaar bestemd is, maar daar zelf maar niet in lijkt te geloven. Zo af en toe denk je aan ze. Hoe zou het met ze gaan? Zouden ze?

Amour fou
Dat is precies wat filmmaker Richard Linklater (SlackerSchool of Rock) en acteurs Ethan Hawke en Julie Delpy van tijd tot tijd ook doen. Aan Jesse en Celine denken. Achttien jaar geleden maakten ze gezamenlijk Before Sunrise (1995) waarin prille twintigers Jesse en Celine, een jonge hond van een Amerikaan en een wereldwijze Française, aan de praat raken in de trein, een avond en een nacht door Wenen wandelen, praten, kussen, filosoferen, alle culturele clichés over Europeanen en Amerikanen eer aan doen en ten slotte vlak voor het ochtendgloren de liefde bedrijven. In 2001 hadden ze nog even een postcoïtaal onderonsje in de filosofische animatiefilm Waking Life. En in 2004 troffen we ze in Parijs — Before Sunset. Jesse was inmiddels een gevierd schrijver op tournee met het boek dat hij over hun amour fou van een etmaal schreef en Celine kon haar nieuwsgierigheid niet bedwingen en zocht hem op.

En nu is het 2013. Jesse en Celine zijn bij elkaar gebleven. Ze hebben zelfs twee schattige dochtertjes gekregen en brengen in Griekenland een vakantie door bij vrienden (onder wie we Attenberg-regisseuse Athina Rachel Tsangari herkennen). Dat zijn allemaal van die praters. Er kan geen lunch voorbij gaan of het leven, de kunsten, de battle of the sexes en de geheimen van een goed liefdesleven vliegen over tafel. Maar Jesse en Celine bevinden zich alweer op een kruispunt in hun leven. En dan komt die wandeling, waarin ze de balans opmaken.

Wanderlust
In de Before Sunset/Sunrise/Midnight-trilogie is drama (bijna) teruggebracht tot de klassieke eenheid van tijd, plaats en handeling. De kern van elk van de films is een lange wandeling, zo goed als in real time opgenomen die door de lange take(s) de schijn wekt zomaar even uit de losse pols geïmproviseerd te zijn, maar in feite zorgvuldig gescript en uitgebreid gerepeteerd. Het is cinefiele Wanderlust op z’n best. Linklater houdt ervan om je tijdens het kijken bewust te maken van die tijdruimtelijkheid (hij deed dat bijvoorbeeld ook al in zijn real time-hotelkamerfilm Tape uit 2001). Hij koppelt het voorbijgaan van de tijd die de film duurt aan de duur van een mensenleven. En hoe ouder Jesse en Celine worden, hoe meer we ons bewust zijn dat ze niet meer die twintigers zijn die eindeloos konden dromen. Het tweetal is nu halverwege hun leven. Beslissingen die ze nu nemen hebben veel meer impact op hun toekomst dan toen ze nog jong waren en nog straffeloos fouten konden maken.

Van het begin af aan betrok Linklater zijn beide acteurs nadrukkelijk bij het schrijfproces en de ontwikkeling van hun personages. Maar ondertussen schreef en regisseerde Julie Delpy ook nog haar twee eigen Before-achtige films 2 Days in Paris (2007) en 2 Days in New York (2012), die voortborduurden op het kabbel- en babbelgehalte van de Before-films maar dan met een snufje Woody Allen.

Linklaters methode lijkt nu bijna een genre, en binnen dat genre mist Before Midnight een zekere urgentie en scherpte. Het feit dat hij de film bijvoorbeeld opnam in Griekenland had alles te maken met het feit dat ook Amerikaanse indie-filmers steeds minder geld te besteden hebben en het door crisis geplaagde land economisch gezien een goedkope locatie was. Maar de film zelf geeft daar veel te weinig rekenschap van. Voor mensen die het over alles hebben, komt het opeens wel heel erg verwend en zelfs wereldvreemd over om ‘grote ideeën’ te prefereren boven alledaagse zaken. Zelfs de kern van het conflict tussen Jesse en Celine — Jesse wil naar Chicago verhuizen om dichter bij zijn zoon uit zijn eerste huwelijk te zijn, Celine overweegt een carrièreswitch die dat onmogelijk maakt — lijkt in dat licht een luxeprobleem.

Chemie
Natuurlijk moeten we de film niet beoordelen op de diepgang van, of sterker nog onze morele oordelen over z’n personages. Het zou best kunnen dat Linklater in Before Midnight dit verveelde westerse gedrag ook bekritiseert. In ieder geval toont hij het. Maar waarom? Omdat hij er iets mee wil zeggen? Of omdat dit nu eenmaal is wat hij kent?

Een ander probleem van de film is dat huwelijken en langdurige relaties filmisch nu eenmaal niet sexy zijn. Verliefd worden, ja! Die bruiloft met al dat kantgewapper en suikertranen, smullen! The Seven Year Itch, begrijpelijk! En daarna: The Awful Truth en Scènes uit een huwelijk. Nieuwe liefdes zijn romantisch. Bestendige relaties: drama. En Linklater wil in Before Midnight niet in de Bergman- of de Woody Allen-val trappen, dus bedacht hij dat plotje over vaderschap versus moederloopbaan. Maar de conclusie is: volwassen worden is saai, al die nuances en verantwoordelijkheden halen de vaart uit het leven. Hij lost het op door de omdraaiing van een ander cliché: wat er ook met Jesse en Celine gebeurt, de seks is geweldig. En dat is geen spoiler, want dat wisten we eigenlijk al. Met de chemie tussen die twee zit het wel goed. Ze zouden alleen af en toe hun mond moeten houden. Of misschien wat minder navelstaren. Aan de andere kant: als zij in de film het mandaat hebben om dat voor ons te doen, dan kunnen wij als we de bioscoop uitkomen gewoon weer gaan leven.