Attenberg

Weer zo’n fijn vervreemdende film uit Griekenland. In Attenberg van Athina Rachel Tsangari moet Marina leren omgaan met de dood en met seks.

"Ik zou willen dat je leert met anderen samen te leven", zegt de vader. "Zo heb je me niet opgevoed. Waarom zou ik er nu mee moeten beginnen?", zegt de dochter.

Het waarom is dan al duidelijk: vader Spyros (Vangelis Mourikis) is stervende. Plotseling wordt zijn 23-jarige dochter Marina (Ariane Labed) gedwongen volwassen te worden. Ze verzorgt haar vader op zijn ziekbed en samen bereiden ze de uitvaart voor.

Regisseur/scenarist Athina Rachel Tsangari brengt haar verhaal niet chronologisch, en ze doet geen moeite de kijker iets voor te kauwen. Dat begint al in de sterke openingsscène. Marina en haar beste vriendin Bella (Evangelia Randou) staan voor een witte muur, buigen voorover en zoenen elkaar. "Hoe voelt mijn tong?", vraagt Bella. "Als een slak. Het is ranzig", antwoordt Marina. Haar manmoedige pogingen om over deze kinderlijke afkeer voor alles wat met seks te maken heeft heen te komen, vormen de tweede rode draad van de film. Daarbij wordt ze niet alleen geholpen door de promiscue Bella, maar ook door een ingenieur (Giorgos Lanthimos) die door Marina wordt verleid – op de meest directe manier denkbaar.

Chimpansees
Voor wie de naam Giorgos Lanthimos een belletje doet rinkelen: het is de regisseur van Dogtooth. De film die in 2009 de ‘nieuwe Griekse golf’ inluidde en afgelopen februari tot ieders verrassing werd genomineerd voor een Oscar voor beste niet-Engelstalige film. Tsangari was producent van die film, en Lanthimos produceert op zijn beurt Attenberg en speelt bovendien één van de vier rollen in de film.

De films hebben veel raakvlakken. Net als de zoon en dochters in Dogtooth is Marina een kind in een volwassen lichaam, door haar liefdevolle maar overbeschermende opvoeding klein gehouden. Net als Dogtooth levert Attenberg tussen de regels door subtiel commentaar op de Griekse samenleving; vader Spyros ontwierp als architect dorpen vol identieke vakantiehuizen en omschrijft Griekenland als "een land dat het industriële tijdperk geheel heeft overgeslagen."

De films hebben ook eenzelfde vervreemdende, afstandelijke stijl, geworteld in de realiteit maar er net een stap van verwijderd. In Attenberg is het ook de afstand waarmee Marina naar de normale wereld kijkt. Ongeveer zoals haar held David Attenborough (de titel van de film stamt van een verspreking van zijn achternaam) naar chimpansees kijkt, zo kijkt Marina naar de samenleving: van buitenaf, maar met een naïeve, onvervulde behoefte erbij te horen. Oh ja, en tussendoor doen Marina en Bella in nette jurkjes gekke loopjes op een braakliggend terrein. Gewoon, omdat dat kan in zo’n film.