Franz Rogowski over Passages

Franz Rogowski geeft in Passages gestalte aan een intrigerend naturel personage. De acteur speelt een bij vlagen egoïstische maar aimabele controlfreak die in een driehoeksverhouding belandt. Over zijn acteren: “Wat je doet is nep, maar je maakt er iets echts van.”

Franz Rogowski is in korte tijd uitgegroeid tot een van de grote gezichten van de Europese arthousefilm. De in 1986 in Freiburg geboren Duitser brak in 2015 door in Sebastian Schippers Victoria. Ook werkte hij meermaals samen met Christian Petzold (Transit, 2018; Undine, 2020). Zijn acteren laat zich omschrijven als dynamisch en gelaagd. Rogowski speelt steevast rauwe, realistische, intense types.

Door zijn achtergrond als danser lukt het hem die personages ook fysiek iets eigens mee te geven. Exemplarisch hiervoor is Rogowski’s eigenzinnige dansscène in Michael Haneke’s Happy End (2017). Op de tonen van Sia’s ‘Chandelier’ voert de acteur een act op die zich laat omschrijven als tragikomische slapstick.

Die scène was ook de reden dat de Amerikaanse filmmaker Ira Sachs met Rogowski wilde samenwerken. Sachs schreef vervolgens het hoofdpersonage in het romantische drama Passages speciaal voor de Duitser. Rogowski speelt daarin Tomas, een filmmaker die in Parijs net zijn tweede speelfilm heeft afgerond. De regisseur heeft al jaren een relatie met Martin (Ben Whishaw), maar raakt geïntrigeerd door de Franse schooldocent Agathe (Adèle Exarchopoulos).

Al snel ontstaat een broeierige driehoeksverhouding tussen Tomas, Agathe en Martin. Tomas, die een controlfreak blijkt, oogt het gelukkigst als de andere twee naar hem smachten. Ook al beseft hij heel goed dat deze nieuwe constellatie waarschijnlijk niet lang zal duren. Een controlfreak is hij niet alleen privé, ook professioneel. Tijdens de opnames van zijn film voert Tomas een verhit gesprek met een acteur. Rogowski en Sachs gingen op de set ook regelmatig in discussie. In interviews omschreef Sachs zijn relatie met Rogowski als een huwelijk zonder seks. Tijdens een recent videogesprek vertelt Rogowski over dat verstandshuwelijk.

“Dat is een goede omschrijving, dat we met elkaar zijn getrouwd. Ik hou van deze man. Hij heeft de ruimte gecreëerd om dit verhaal tot leven te brengen en dat was een intiem proces. Als acteur ben je afhankelijk van mensen die kunnen luisteren en creëren, en Sachs kan dat allebei. Dat we het soms oneens met elkaar waren, was juist verfrissend. Omdat de eerste ingeving op sets vaak is om superbeleefd te zijn: maar dan blijven bepaalde dingen juist verborgen. Soms speelt er een zekere voorzichtigheid, die met angst te maken heeft. In ons geval botsten we bijna. We kunnen allebei met passie delibereren om vijf minuten later weer terug te gaan naar onze rollen van acteur en regisseur.”

Sachs is een Amerikaan die in Europa werkt. U spreekt in uw films naast uw moedertaal bijna moeiteloos Engels en Frans. Voelt u zich aangetrokken tot films met universele thema’s die nationale grenzen overstijgen? “Ik heb een beetje een lispel. En een lispel is een internationaal accent dat je overal ter wereld hoort. Dus dat helpt.”

Passages is een Frans-Britse coproductie. De films van Christian Petzold gaan eigenlijk ook steevast over Europa. Dat is dus wel iets wat u aanspreekt? “Dat ik voor dat soort projecten kies, heeft te maken met de realiteit waarin we leven. Het wordt steeds moeilijker voor auteurcineasten om films te maken. Dan biedt een samenwerking tussen twee of drie productielanden soelaas om de films te maken die ik graag maak. En het klopt dat dit soort producties vaak meertalig zijn. Daar hou ik van. Europa is zo’n rijke plek, met al die talen. Dat taalaspect is ook interessant voor een acteur: wat je doet is nep, maar je maakt er iets echts van.”

Naast het belang van taal heeft u in interviews wel eens gezegd dat u graag samenleeft met uw personages. “Dat is vaak het geval. We dragen dezelfde kleding. Maar ik begrijp ze nooit volledig.”

Uw personages blijven toch iets enigmatisch hebben? “Dat verschilt per rol. Soms denk ik: wow, dat was ik. En soms voelt een personage helemaal niet zo. Er zijn films waarbij een rol me verandert, als acteur voelt dat als een soort transactie. In andere films merk je al snel dat je zoektocht een vermoeiende exercitie zal worden zonder resultaat. Maar dat partnerschap, dat samenleven met je personage, heb ik leren omarmen. In het begin dacht ik dat het mijn verantwoordelijkheid was om iemand te worden die ik niet ben. Ik realiseer me echter steeds beter dat de grootste transformatie die ik kan doormaken is om te worden wat ik al ben.”

Samenleven met je personage is vergelijkbaar met dicht bij jezelf blijven? “Ja, en jezelf leren begrijpen. Ik kijk daarnaast tijdens mijn voorbereiding nooit naar andere mensen, maar naar het script en de regisseur. Ik word altijd, in zekere zin, de regisseur. En in elke rol zit iets van de filmmaker. Je kan er honderd procent zeker van zijn dat Agathe, Tomas en Martin allemaal innerlijke stemmen zijn van Sachs. Afkomstig uit Sachs’ leven.”

Uw personages komen steevast realistisch over, heeft u daar een verklaring voor? “Ik ben juist bang dat ik als acteur permanent lieg. Maar ik hoop natuurlijk ook iets waarheidsgetrouws neer te zetten. Ik probeer mijzelf volledig te verbergen, maar daar ben ik helaas niet zo goed in.”

Sachs heeft gezegd dat hij met Passages een geile film wilde maken. Had u dat gevoel al toen u het script las? “Nee, niet echt. Toen ik het script las, realiseerde ik me dat er een paar seksscènes in worden omschreven. Dat de nadruk telkens gelegd wordt op de seks komt voor mij ook als een verrassing. Voor mij is dat juist onderdeel van hun levens, hun liefdes, hun verlangens.”

Misschien leggen filmjournalisten die nadruk op het seksuele aspect omdat Passages enigszins bevrijdend voelt. Alsof Sachs de geest van de jaren zeventig voor even heeft opgewekt: de film doet onder meer denken aan het werk van Rainer Werner Fassbinder, waardoor Sachs zich heeft laten inspireren. Tegelijkertijd kreeg Passages in de Verenigde Staten een NC17-rating (kinderen onder de 18 mogen de film niet zien). “Ik kijk niet veel films. Maar het staat buiten kijf dat we oversekst en underfucked zijn. Ik ben er blij mee als we iets van die zoetheid uit de jaren zeventig hebben kunnen recreëren, maar het beangstigt me ook. De Verenigde Staten zijn op dit punt zo verdeeld. Ze hebben de grootste porno-industrie in de wereld, en dan krijgt onze film, met deze lieve, onschuldige, impliciete vrijpartijen, die een hoger doel dienen, zo’n rating. Dat is een beetje frustrerend.”

Dat zestien- en zeventienjarigen de film daar niet mogen zien, is bijzonder spijtig. “Het is belachelijk. De film heeft educatieve waarde, omdat in deze tijd veel mensen zichzelf vragen stellen: wat is mijn seksuele oriëntatie?, wat is mijn identiteit?, hoe wil ik leven? We zouden beter af zijn als we alle perspectieven integreren in films, inclusief de perspectieven die misschien iets moeilijker te begrijpen zijn. Er is vandaag de dag de neiging om bang te zijn voor dingen die je niet in een hokje kunt stoppen. Omdat we geen fouten willen maken. Het lijkt mij goed om juist wat meer kleur aan te brengen in de wereld. De dingen mogen best een beetje schuren.”

Passages is vanaf 27 oktober 2023 exclusief te zien bij MUBI.