Emanuel Pârvu over Three Kilometres to the End of the World

In een dorp in de Donau-delta wordt een homoseksuele tiener het slachtoffer van de patriarchale gemeenschap. “Dit zou een paradijs op aarde moeten zijn, maar mensen maken er een hel van”, aldus de Roemeense regisseur Emanuel Pârvu over zijn derde speelfilm.

Emanuel Pârvu bracht met zijn familie veel vakanties door in de Donau-delta. Volgens de Roemeense acteur en regisseur is dit stukje werelderfgoed een paradijs op aarde. In de zomer is de monding van de Donau het thuisoord van het Anonimul International Independent Film Festival. Jongeren kijken er films, feesten de hele nacht door en drinken bier aan de oever van de rivier. Maar als de winter inzet en de waterwegen dichtvriezen, wordt pas duidelijk hoe geïsoleerd deze plek is van de rest van de wereld.

Het overheersende conservatieve gedachtegoed kan hier gewelddadige vormen aannemen. Dat laat Pârvu zien met Three Kilometres to the End of the World, zijn derde speelfilm als scenarist en regisseur, waarin de zeventienjarige Adi door zijn omgeving wordt gestraft voor zijn homoseksuele geaardheid.

Als jonge nazaat van de Roemeense Nieuwe Golf – hij acteerde in Cristian Mungiu’s Bacalaureat (2016) – gaat Pârvu voor sober en secuur realisme. In lange shots ontleedt hij hoe het verstikkende klimaat op het platteland van Adi een outcast maakt. Zelfs zijn ouders keren zich tegen hem en roepen de hulp in van de lokale priester om de ‘verkeerde’ seksuele gevoelens uit zijn lichaam te drijven.

Voor Adi is deze beeldschone omgeving allesbehalve paradijselijk. Pârvu’s drama voelt als een thriller in slowmotion, waarin de verguisde tiener uit deze hel op aarde moet zien te ontsnappen om überhaupt te kunnen overleven. Tijdens de afgelopen editie van Cannes sprak een bevlogen Pârvu over zijn competitietitel, die tijdens het festival de Queer Palm in ontvangst mocht nemen.

Waarom wilde je specifiek zo’n milieu ontleden en bekritiseren? “Ik wil niet alleen het perspectief van Adi laten zien. Voor mij is het veel interessanter om een verhaal van verschillende kanten te belichten. Ik groeide op in een goed gezin – mijn vader was een gevierd fotograaf in Roemenië – maar dat wil niet zeggen dat ik mijn films moet beperken tot verhalen over mijn eigen achtergrond. Ik heb met Meda or The Not So Bright Side of Things [2017] een film over verweesde kinderen gemaakt. Marocco [2021] gaat over etnische minderheden in Roemenië. Ik weet niet hoe een gemarginaliseerd persoon zich voelt, maar ik weet wel hoe agressief mijn samenleving kan zijn. Ik zit in een geprivilegieerde positie, maar kan wijzen naar het onrecht dat ik zie. Toen we zo’n tien jaar geleden een notoire verkrachtingszaak hadden, waarbij het jonge vrouwelijke slachtoffer praktisch als dader werd weggezet, was ik in totale shock. Dat kan toch niet? Dat is toch misselijkmakend? We moeten van dat soort gedachtegoed af. Het einde van de beschaving is in zicht als we op deze manier blijven denken.”

En toch is zulk gedachtegoed hardnekkig. Hoe komt dat denk je? “In ons land zeggen we vaak: ‘Laat het maar gebeuren.’ Als in: het loopt wel los en het probleem verdwijnt vanzelf. Mensen vergeten het vast wel.”

De moeder van Adi zegt het meerdere malen in de film. “Dat hebben we meegekregen van het communistische regime. Iedereen groeide op met dat idee. Net als: ‘Ik heb jou gemaakt, dus ik kan jou vermoorden.’ Dat is iets dat ouders echt tegen hun kinderen zeggen. Ik denk dat mensen alleen kunnen veranderen als we ze een spiegel voorhouden, als we ze laten zien hoe walgelijk zulke daden zijn. Hopelijk splijt het hun brein open. Daarom gaan we hier ook voor een naturalistische stijl met lange shots van soms wel zes minuten. Laat ze maar lang kijken naar wat het effect van deze vorm van denken is.”

Allebei je eerdere films gingen ook over de lastige relaties tussen ouder en kind. Waarom kom je er steeds op terug? “Het is een onuitputtelijke bron van verhalen. Ook voordat er überhaupt mensen waren, was dit de sterkste vorm van liefde. Je kan er alle kanten mee op. Jij zou hier, aan deze tafel, vanuit het niets tien verhalen kunnen vertellen over je relatie met je ouders. Het is de materie van Shakespeare, Tsjechov, Gogol en Dostojevski. De familie is een studieobject, een manier om iets over de rest van de wereld te zeggen. Het is een micro-universum op zichzelf. Je kan op deze manier klein beginnen en steeds meer uitzoomen voor een groter verhaal.”

Het meeste expliciete geweld dat Adi wordt aangedaan zien we niet, maar wel het pijnlijke exorcisme met een priester. Waarom? “Een publiek vult wat het niet ziet zelf in met zijn emotionele bagage. Bovendien hebben we een pak slaag vaak genoeg in ons leven gezien, al is het maar in een bokswedstrijd op televisie. Hoe vaak heb je gezien dat een tiener wordt vastgebonden, terwijl er uit de Bijbel wordt voorgelezen? Zoiets zie je nooit. Dus dat wilden we zo direct mogelijk in beeld brengen.”

Ondertussen is iedereen medeplichtig. Dorpsgenoten, buren, politieagenten, lokale bestuurders en de familie lijken onder één hoedje te spelen. “Dit is iets wat me altijd gek maakt. Het is nog zo’n hardnekkig ding van het communistische tijdperk, hoe iedereen elkaar constant in de gaten houdt. Al je buren weten wat je uitspookt. Iedereen bespiedt elkaar. Het wakkert angst aan, want wat zullen mensen over je zeggen als je uit de toon valt?”

En dat staat allemaal in schril contrast met die prachtige natuur rondom het dorp. Zocht je die extremen expres op? “Jacques Cousteau maakte in de jaren negentig een documentaire rondom de Donau-delta. Hij vond het een van de mooiste plekken van Europa. Net als hij vind ik ook dat we allemaal meer zouden kunnen leren van de natuur. Dit zou een paradijs op aarde moeten zijn, maar mensen maken er een hel van. Ze staan simpelweg niet voor elkaar open. Daarom contrasteren we dat bekrompen gedrag met die grootse, weidse en open shots. Waarom verbreden we onze horizon niet? Kijk eens omhoog, neem de lucht waar, laat het op je inwerken! Maar onze kortzichtigheid knijpt ons af. Als we onszelf niet openstellen voor andere perspectieven, hollen we met elkaar richting de afgrond.”

Three Kilometres to the End of the World draait vanaf 8 mei 2025 in de bioscoop.