Lijstjes voor een lange lome zomer

Na een pandemiejaar lang vergroeid te zijn geraakt met onze streamingdiensten, wordt het hoog tijd om eens uit de pas te springen in onze dans met de algoritmes. Voor de regenachtige zomerdagen hierbij acht alternatieve en onzinnige routes door de bakken vol content.

IJsblokjes op verbrande huid
Als je een ijsblokje op verbrande huid gelegd ziet worden, weet je dat je in een lome zomerfilm zit en ook dat het al snel tot een ander soort verhitting zal leiden. Soms zijn het momenten die smelten als, nou ja, een ijsblokje in de zon. In andere films wordt er juist uitgebreid bij stilgestaan en gaat het contact van koud op heet gepaard met al even zinderende blikken.

1 Dazed and Confused
Richard Linklater, 1993
De zomer is nog niet helemáál begonnen in Linklaters melancholische highschool-komedie, maar de groep tieners die centraal staat is mentaal al volledig op vakantie. De ijsblokjes-scène herhaalde Linklater overigens nog eens in Everybody Wants Some!! (2016), zijn “vervolg in de geest van” Dazed and Confused.
2 Lolita
Stanley Kubrick, 1962
Ja, die lollie is natuurlijk het beroemdst – felrood op de iconische poster, zwart-wit in de film zelf – maar de scène met het ijsblokje mag er ook zijn in Kubricks klassieke Nabokov-verfilming, een #MeToo-film avant la lettre.
3 Do the Right Thing
Spike Lee, 1989
Een filmzomer was zelden heter dan die in het Brooklyn van Spike Lee’s grote doorbraak. De kortstondige verkoeling van het ijsblokje is hier lang niet genoeg en de verhitting slaat onherroepelijk om in geweld.
4 Y tu mamá también
Alfonso Cuarón, 2001
De Mexicaanse regisseur Cuarón zat al twintig jaar in het vak en had in Hollywood al een (mislukte) bewerking van Dickens’ Great Expectations gemaakt, voor hij met deze lowbudget terugkeer naar zijn thuisland écht doorbrak. De liefdesdriehoek tussen twee jongens en een wat oudere vrouw zette ook acteurs Gael García Bernal en Diego Luna op de kaart.
5 Call Me By Your Name
Luca Guadagnino, 2017
Natúúrlijk zit er een ijsblokjesscène in Guadagnino’s zwoele instant-klassieker.
6 American Honey
Andrea Arnold, 2016
Vijf jaar geleden deed Arnold al waar Chloë Zhao met Nomadland dit jaar naar reikte: een hedendaagse update van Kerouacs On the Road. Lyrisch én realistisch, escapisme én reality check.

Vijf films waarvan je de naam niet meer weet

1 Sweet Movie
Dusan Makavejev, 1974
Na het winnen van de ‘Meest Maagd’-wedstrijd, trouwt Miss Canada met een rijke melkmagnaat. Maar al snel ontvlucht ze het huwelijk om de wereld om haar heen te ontdekken, vol van zoetheid en anarchie.
2 Meat Love
Jan Švankmajer, 1989
Twee stevige stukken ontmoeten elkaar, worden verliefd en beleven een hartverscheurend einde aan hun liefdesavontuur.
3 House
Steve Miner, 1985
Shlock cinema deluxe, deze bizarre horrorkomedie over een schrijver die een spookhuis betrekt dat hij van z’n tante heeft geërfd.
4 Multiple Maniacs
John Waters, 1970
Drie vastberaden vrouwen – Divine, Cookie en Mink Stole – trekken erop uit om de Sharon Tate-moorden op te lossen.
5 They Eat Scum
Nick Zedd, 1979
Opkomst en ondergang van een teen death-rockster.

Paraplu’s: voor romantiek én moord
Zijn de twee kinderen die in Mary Poppins (1964) hun kindermeisje aan een paraplu in de lucht zien zweven gedrogeerd? Dat moet wel, want ze zien iets dat natuurkundig onmogelijk is. Paraplu’s doen vreemde dingen met mensen in films. In het echte leven word je zelden opgewekt van een paraplu – wat een klereweer! – maar in films worden personages er uitzinnig vrolijk van. Kijk naar Gene Kelly in Singin’ in the Rain (1952) – wat zijn we blij dat het weer regent! Ja, in een zomerregen als het 25 graden is, maar slagregens op een fiets in een Hollandse herfst op weg naar school voelt toch echt anders.

In films zijn paraplu’s meestal romantische attributen. Dat kan behoorlijk tuttig uitpakken. Zie Audrey Hepburn met dat witte kijk-eens-hoe-gracieus-ik-ben-parapluutje in My Fair Lady (1964). Veel leuker is de parapluscène in Pleasantville (1998), waarin een jongen een paraplu aan een meisje geeft, die er dansend mee wegdraait, waarna de scène eindigt als ze samen onder de paraplu staan. Dat het helemaal niet regent, maakt de scène nog leuker.

Dat paraplufilms niet per se suiker-, maar ook bitterzoet kunnen zijn is te zien in Les parapluis de Cherbourg (1964), waarin Catherine Deneuve haar grote liefde verliest. Een ontroerende scène laat zien dat wie echt verliefd is helemaal niet aan een paraplu denkt en ook als het regent zo snel mogelijk naar zijn geliefde rent.

Vergeet paraplu’s, al was het maar omdat het ook moordwapens kunnen zijn. De Bulgaarse schrijver Georgi Markov kan het niet meer navertellen. In de documentaire Silenced: Georgi Markov and the Umbrella Murder (2012) voelt hij op straat in Londen een prikje van een paraplu. “Kijk voortaan beter uit waar je loopt”, denkt hij, maar de passerende parapluman wist precies waar hij liep en een paar dagen later was Markov dood. Toch maar even goed opletten deze zomer als iemand met een paraplu op je af komt!

Zwembaden als symbool voor existentiële bourgeois vertwijfeling

1 Ferris Bueller’s Day Off
John Hughes, 1986
Titelheld Bueller is in deze klassieker tienerkomedie de energie zelve, een perpetuum mobile die zijn laatste spijbeldag tot de laatste druppel uit wil knijpen. De beste vriend die hij op sleeptouw neemt draagt daarentegen al het schuldgevoel voor beiden mee, wat uiteindelijk tot ontploffing komt én wordt bijgelegd aan het zwembad.
2 The Arrangement
Elia Kazan, 1969
Kirk Douglas lokt Faye Dunaway met een tros druiven uit het zwembad. Maar dat zinnebeeld blijkt een droom en in de harde realiteit is de vertwijfeling alomtegenwoordig, in Kazans manmoedige poging om mee te komen in het Nieuwe Hollywood van de late jaren zestig.
3 Burnt Offerings
Dan Curtis, 1976
Als een jong gezin op vakantie gaat in een afgelegen villa, wordt de moeder belaagd, de vader bezeten en het zoontje doodsbang. The Shining? Nee, deze haunted house horror was er al vier jaar eerder. Zelfs het zwembad blijkt geen veilige haven.
4 Club Sándwich
Fernando Eimbcke, 2013
Dat existentiële vertwijfeling heus geen exclusief Amerikaans fenomeen is (er blijkt een tamelijk universele correlatie met oprukkende welvaart) toont deze fijne Mexicaanse zomerfilm, waarin een alleenstaande moeder tijdens een vakantie in een uitgestorven resort haar vijftienjarige zoon een klein beetje los moet zien te laten.
5 La Ciénaga
Lucrecia Martel, 2001
‘Tsjechov in hedendaags Argentinië’, maakte de synopsis van Martels internationale doorbraak er twintig jaar geleden van. Als hun ouders door omstandigheden weggeroepen worden, is een groep tieners op zichzelf aangewezen. Het steeds viezer wordende zwembad waar ze omheen hangen spreekt boekdelen.

Colin Farrell’s Sad Summer of Love

1 The New World
Terrence Malick, 2005
De ultieme film voor de scène ‘Colin Farrell verlangt naar onbereikbare liefde en staart melancholisch naar de horizon’. Het gewicht van de wereldgeschiedenis rust dan ook op zijn schouders in Terrence Malicks historische drama over de ontmoeting tussen de Britse kapitein John Smith en Powhatan-prinses Pocahontas.
2 Miami Vice
Michael Mann, 2006
Sonny Crockett is een fiend for mojito’s en een hopeloze romanticus in Manns meesterlijke remake van de iconische eighties-televisieserie. Een undercoveroperatie eindigt in een hevige affaire met een internationale drugshandelaar (Gong Li) die natuurlijk niet mag voortduren.
3 Ondine
Neil Jordan, 2009
Een Ierse visser treft wat misschien wel een zeemeermin is aan in zijn net. Durft hij naar zijn romantische gevoelens voor deze sprookjesachtige vrouw te luisteren? Jordan put uit hetzelfde bronmateriaal als Christian Petzold recentelijk aanboorde voor zijn eigen hopeloos romantische Undine (2020).
4 Winter’s Tale
Akiva Goldsman, 2014
Colin Farrell speelt een kluisrover en hartendief in het New York City van de vorige eeuw die de kracht van reïncarnatie blijkt te bezitten. Hij moet nu tijd en ruimte overstijgen om de liefde van zijn leven te redden: de dochter van de man wiens kluis hij ooit geroofd heeft.
5 Triage
Danis Tanovic, 2009
Een beetje valsspelen, want Farrell rouwt hier niet om een verloren geliefde, maar om zijn partner in de fotojournalistiek die in oorlogsgebied is omgekomen. Met die waterige blik op de horizon mocht deze melancholische Colin hier niet ontbreken.

Steeds dezelfde krant
Wie heeft er nog een abonnement op een papieren krant? In films en series niemand meer, maar tot niet zo lang geleden lazen personages nog wel eens een heuse krant. Wel raar is dat ze vaak exact dezelfde krant lazen.

News travels fast, maar niet in kranten in films en series, want daarin lezen personages al vanaf de jaren zestig exact dezelfde pagina’s. Tommy Lee Jones leest in 2007 in No Country for Old Men exact dezelfde krantenpagina als een geest in spookfilm Casper (1995), en Michael J. Fox als Marty McFly in Back to the Future (1989). Wie goed kijkt vindt de pagina zelfs om een lijk gewikkeld in The Texas Chainsaw Massacre (2003). Ook in tientallen series duikt deze krant op.

Je zou denken dat het in een krantenkop aangekondigde ‘Compromise Housing Bill sent to president for ok’ op een gegeven moment toch een wet moet zijn geworden, maar in films blijft de president jaar in jaar uit het compromis toegestuurd krijgen. Aan de kop ‘UN Debates Mideast Crisis’ valt deze steeds weer opduikende fakekrant zich daarentegen geen buil, want die is eeuwig actueel. Altijd ook te zien op deze krantenpagina is een foto van een lachende vrouw onder de raadselachtige krantenkop ‘She’s 3rd Brightest But Hard Gal to See’.

De reden dat deze krant eeuwig terugkeert in films en series, is simpel: wie logo’s en nieuws uit echte kranten gebruikt, heeft toestemming nodig van de eigenaars. Daarvan heb je geen last als je een nepkrant opvoert. En dan is het wel zo makkelijk om steeds dezelfde krantenpagina te gebruiken; de kijker heeft dat toch niet door. Het betreffende rekwisiet is in de jaren zestig ontworpen door het in props gespecialiseerde Californische bedrijfje The Earl Hay Press. Voor al uw eeuwige fakenieuws!

Personages die hetzelfde aan hebben als het behang waar ze voor staan
1 Garden State
Zach Braff, 2004
De trendsetter voor een beeld dat vervolgens vooral op posters van films terechtkwam: personages die wegvallen in de achtergrond omdat hun kleding exact hetzelfde is. Een ijzersterk symbool, natuurlijk, voor grijze muizen die een grootser leven zoeken. Hier is het overigens geen toeval, want het overhemd werd daadwerkelijk gemaakt uit restanten van het behang.
2 Ameisenstraße
Michael Glawogger, 1995
Zoals zo vaak blijkt er een Europees experiment vooraf te gaan aan de Amerikaanse trendsetter. In de ‘mierenstraat’ van de titel loopt gewone man Alfred in een mierenoverhemd voor een mierenbehang in deze ‘Weense griezelkomedie’.
3 Zero Theorem
Terry Gilliam, 2013
De trend vindt een voorlopig hoogtepunt in Terry Gilliams zwáár ondergewaardeerde scifi-epos, waarin Matt Damon in een fikse bijrol als ‘het Management’ constant wegvalt tegen telkens een nieuwe achtergrond in fijne maatpakken in de meest krankzinnige prints.

Dunglish
Je kan lacherig doen over het steenkolenengels van sommige Nederlandse acteurs – zelfs mensen die toch flink naam hebben weten te maken aan de andere kant van de oceaan – maar als het andersom moet, gaat het óók nogal vaak mis. De recente:

1 The Bourne Identity
Doug Liman, 2002
“Vertel me wie ik ben”, raaskalt Jason Bourne tegen de spiegel als hij met geheugenverlies uit het water is gevist. Matt Damon had een prima taalcoach, al rolt de plichtmatige “godverdomme” er net niet soepel genoeg uit om Bourne’s talenknobbel echt aannemelijk te maken.
2 Friends
1994-2004
Een klein uitstapje buiten de cinema, want in de hitkomedie der hitkomedies speelt slecht uitgesproken Nederlands opvallend vaak een rol. In het eerste seizoen krijgt Monica nog een behoorlijk authentieke “Mag ik deze dans van u?”, en terugkerend bijfiguur Gunther spreekt ook een aardig mondje Hollands. Maar als Joey en Chandler in de beroemde football-aflevering vechten om een ‘Nederlands’ meisje, komt de Amerikaanse actrice die deze ‘Margha’ speelt, niet eens die naam natuurlijk haar strot uit.
3 Spider-Man: Far from Home
Jon Watts, 2019
Als Peter Parker in de cel belandt in een Nederlands gehucht, zit hij eerst nog met een stel Oranjefans die zéér authentiek Engels-met-Nederlands accent ten gehore brengen – logisch, want ze worden gespeeld door Jeroen van Koningsbrugge en Barry Atsma. Maar als Parker ontsnapt en buiten op een wel erg klassieke markt terechtkomt, is aan de uitspraak van de ‘boer’ die hem vertelt dat dit “Broek op Langedijk” is, goed te horen dat de scène werd opgenomen in Tsjechië.
4 Austin Powers in Goldmember
Jay Roach, 2002
Nee, écht Nederlands spreken probeert hij niet eens, maar het ‘Nederlandse’ accent dat komiek Mike Meyers ophangt als de ‘schwinging’ slechterik Goldmember is slecht genoeg om toch te vermelden. Als het nog ergens op lijkt, is het Afrikaans.