De Spielberg-acteurs

Tim Burton heeft Johnny Depp, Martin Scorsese Leonardo DiCaprio, en Steven Spielberg? Hij heeft zich keer op keer laten inspireren door een reeks van grote acteurs, vier in het bijzonder: Richard Dreyfuss, Tom Cruise, Harrison Ford en Tom Hanks. Sinds kort is ook Mark Rylance aan dit rijtje toegevoegd. Wat maakt hen zo bijzonder?

Mr. Everyday Regular Fella
“Richard Dreyfuss, waarom Richard Dreyfuss?” Zo luidde de vraag tijdens een interview met Spielberg in 1978. “Hij straalt kinetische energie uit. […] Ik denk dat hij de underdog in ons allemaal verbeeldt”, antwoordde Spielberg. Meer dan dat, beweerde Spielberg dat Dreyfuss een ‘Everyman’ belichaamt met wie we ons allemaal kunnen identificeren, een ‘Mr. Everyday Regular Fella.’

Dreyfuss heeft deze rol dan ook meerdere malen op zich genomen. In de hit Jaws (1975) natuurlijk en daarna nog in Close Encounters of the Third Kind (1977) en Always (1989), steeds in combinatie met de kinderlijke elementen die Spielberg zo typeren. Dit zorgde ervoor dat Dreyfuss, behalve als een van zijn beste vrienden, ook als Spielbergs alter ego werd gezien, een eretitel die de acteur zelf bevestigde tijdens een Skype-sessie met Steven Bratter. “Hij was een nerd, ik was een nerd. Ik dacht dat ik nooit een date zou krijgen, hij dacht dat hij nooit een date zou krijgen. […] We waren allebei zo zeker van ons succes, daar hebben we nooit aan getwijfeld. Het kwam voor ons allebei uit.” En uit kwam het zeker, na het succes van Jaws.

Kinderlijk enthousiasme
Een rol die dezelfde volwassenheid combineert met een jongensachtig karakter, is natuurlijk die van Indiana Jones. En wie Indy zegt, zegt Harrison Ford. Spielberg is nog lang niet klaar met de avontuurlijke archeoloog, aangezien er een vijfde film voor 2019 op de planning staat. De inmiddels 73-jarige Ford, die in 1981 aan zijn beroemde rol in Raiders of The Lost Ark begon, zal Indiana Jones opnieuw vertolken. Dat leeftijd hierbij geen probleem vormt, wordt duidelijk uit meerdere interviews waarin Spielberg aangeeft dat niemand Ford kan vervangen omdat hij Indiana Jones ís.

De acteur is een expert in het verbeelden van heldenrollen, als aantrekkelijke romanticus met de vastberaden blik, vol charisma en met een stoere uitstraling. Wat Spielberg zelf echter benadrukt, is de kwetsbaarheid die Ford weet te tonen. Indiana Jones is een actieheld met gebreken, maar vastbesloten om te slagen. Bovendien heeft Indiana Jones overeenkomsten met Spielberg: het kinderlijke enthousiasme waarmee hij te werk gaat, en de afwezigheid van een vaderfiguur. Indy past in het Spielberg-plaatje: de doelgerichte volwassen man met het kinderlijke enthousiasme waar het publiek zich makkelijk mee kan identificeren.

Sciencefictionheld
Tom Cruise was de ster in slechts twee Spielberg-films, maar dat was al genoeg om aan het rijtje van diens muzen te worden toegevoegd. In hun eerste samenwerking, de sciencefictionfilm Minority Report uit 2002, speelde Cruise het hoofd van een speciale divisie die door toekomstvoorspelling criminelen vóór hun misdaad probeert op te pakken. Wanneer hij zelf als toekomstige moordenaar aangewezen wordt, slaat hij op de vlucht voor zijn team.

Ook War of the Worlds, hun tweede samenwerking uit 2005, is een sf-film waarin Cruise de actieheld speelt. De film speelt zich af op de straten van New Jersey, waar Cruise zelf is opgegroeid. Volgens Spielberg had Cruise daardoor een goed beeld van de regio en de lokale arbeiders, van wie hij er eentje zou gaan vertolken. Bovendien werd Spielberg naar verluidt geïnspireerd door Cruise z’n creatieve ideeën. Hoewel de voor Cruise typerende actieheld terugkomt in zijn personage, wordt er geen nadruk gelegd op zijn uiterlijk. Zijn aantrekkelijkheid en beroemde lach waren niet waar Spielberg in geïnteresseerd was. In plaats daarvan wilde hij focussen op de edgy, dreigende en ietwat sinistere kant van Cruise, die in de man achter de lach te zien is.

De Amerikaanse alleman
Als er één Hollywood-duo keer op keer geprezen is, dan zijn het wel Spielberg en Tom Hanks. Hanks, bekend van Saving Private Ryan (1998), Catch Me If You Can (2002), The Terminal (2004) en Bridge of Spies (2015), is met vier films een favoriet van Spielberg geworden. De reden? “Tom is de Amerikaanse Alleman,” aldus Spielberg. Precies de belichaming van deze Alleman is wat vertrouwen bij het publiek wekt en waarmee het zich makkelijk identificeert. Zo speelde Hanks als kapitein Miller in Saving Private Ryan een naar eigen zeggen doodnormale soldaat die menselijkheid en angst laat zien.

Daarnaast draagt ook zijn uiterlijk bij aan zijn imago: zijn normale, maar knappe en warme, ietwat jongensachtige voorkomen maakt zijn spel volgens Spielberg geloofwaardiger. Hij weet op subtiele wijze in de huid van een personage kruipen. In Catch Me If You Can bespot Spielberg de Amerikaanse autoriteit door middel van Hanks in zijn rol als FBI-agent Carl Hanratty die alles op alles zet om Frank Abagnale Jr. te pakken te krijgen. The Terminal laat opnieuw kritiek op Amerika zien, deze keer in hoe Hanks als immigrant behandeld wordt. Ook Bridge of Spies laat de afkeer van instituties zien en de vastberadenheid van Hanks’ personage om te slagen. Door Hanks’ karakteristiek van typisch Amerikaanse man in te zetten voor zijn kritische visie weet Spielberg het publiek makkelijk te bereiken.

De gedaanteverwisselaar
Met zijn vertolking van Sovjet-spion Rudolf Abel in Bridge of Spies (2015) heeft Mark Rylance zichzelf op de Spielbergkaart gezet. Niet alleen mocht hij de Oscar voor beste mannelijke bijrol in ontvangst nemen, ook zal hij deze zomer te zien zijn als de Big Friendly Giant in de gelijknamige film en in 2017 en 2018 in de eveneens door Spielberg geregisseerde The Kidnapping of Edgardo Mortara en Ready Player One. Oftewel, in één klap meer films dan Tom Cruise en Richard Dreyfuss. Met deze reeks films lijkt Rylance het goed te willen maken met Spielberg na eerder een rol in Empire of the Sun (1987) te hebben afgewezen.

Rylance’s talent om uiteenlopende personages te spelen maakt hem, net als Tom Hanks, geliefd bij filmmakers. Zo noemde Spielberg hem “een shape-shifter, een man van duizend gezichten en stemmen die elke rol kan spelen”. Daarnaast zijn een warme uitstraling en kwetsbaarheid, typerend voor Spielbergs personages en acteurs, ook eigenschappen van Rylance.