Focus: 4 mei in de filmtheaters

Hoe staat het met de herdenking van de Tweede Wereldoorlog in de filmtheaters? Die houdt niet over, wat niet wil zeggen dat er niets gebeurt.

Veel filmtheaters maken het zich makkelijk rond dodenherdenking. Zij vertonen het recente uitgebrachte Riefenstahl en/of Quisling – The Final Days, of de heruitgebrachte klassieker Hiroshima mon amour. Een paar filmtheaters vertonen minder voor de hand liggende films.

Eye Filmmuseum vertoont de Nederlandse oorlogsklassieker Het meisje met het rode haar (Ben Verbong, 1981). Daarin speelt Renée Soutendijk de Haarlemse verzetsstrijder Hannie Schaft, die kort voor de bevrijding werd opgepakt en gefusilleerd. De film, een van de beste Nederlandse oorlogsfilms, trok bijna zeshonderdduizend bezoekers.

Het nieuwe filmhuis (Almere), Kriterion (Amsterdam), Filmhuis Heemskerk en Filmhuis Cameo (Zoetermeer) vertonen Sandra Beerends’ imponerende archiefcompilatie Nesjomme, over het vooroorlogse Joodse leven in Amsterdam. De film is ook gratis te zien op de Eye Film Player.

Filmhuis Cameo vertoont vóór Nesjomme de vijftig minuten durende film Bezuidenhout (Wouter Hermans), over een Haagse verzetsgroep en het geallieerde vergissingsbombardement op 3 maart 1945 op de Haagse wijk Bezuidenhout.

Bijzonder, want zelden te zien in de filmtheaters, is de vertoning van Au revoir les enfants van Louis Malle uit 1987 in De Uitkijk. Het aangrijpende, op de herinneringen van de maker gebaseerde drama speelt zich af in de oorlog op een Franse katholieke kostschool. Centraal staat de vriendschap tussen twee jongens, van wie de een Joods is en om wie het net zich langzaam sluit. Ook te zien in De Uitkijk is Steve McQueens De bezette stad, waarin de maker honderden (vergeten) Amsterdamse oorlogsplekken – van huizen tot tramhaltes – filmt.

Chassé Cinema (Breda) vertoont Martin Koolhovens uitstekende Oorlogswinter, de verfilming uit 2008 van Jan Terlouws jeugdboek. De Duitse verzetsfilm In Liebe, eure Hilde (Andreas Dresen) is te zien Kaleidoskoop (Nieuwkoop), Cultuurpodium Groene Engel (Oss) en Filmhuis Cameo (Zoetermeer). Cultuurpodium Groene Engel vertoont ook (gratis) Luuk Bouwmans documentaire De propagandist, over Jan Teunissen, de Nederlandse ‘filmtsaar’ tijdens de oorlog. Trianon in Leiden vertoont (in een al uitverkochte voorstelling) Nico. – Leiden mei 1945, een filmcompilatie van foto’s van de bevrijding van Leiden, gemaakt door de Leidse stadsfotograaf Nico van der Horst (1919-1995).

Roman Polanski’s The Pianist (2002) is te zien in Filmhuis Breda, Aan de Slinger (Houten) en Cinecitta (Tilburg). Lux (Nijmegen) vertoont A Bridge Too Far, Richard Attenboroughs klassieker uit 1977 over de mislukte geallieerde poging in september 1944 om via Arnhem op te rukken naar Duitsland.

Een bijzondere film in Eye Filmmuseum tenslotte is Camp de Thiaroye van Ousmane Sembène uit 1988. Het drama gaat over de slachting in 1944 door Franse koloniale troepen onder naar Senegal teruggekeerde Afrikaanse soldaten, die in de oorlog met de Fransen hadden meegevochten tegen de Duitsers. De soldaten eisten hun achterstallige soldij op, wat door de Fransen als muiterij werd gezien, waarna zij het vuur op hen openden. Er vielen vele tientallen, mogelijk honderden doden. Pas eind vorig jaar erkende Frankrijk bij monde van president Macron schuld aan het bloedbad. Het drama illustreert gruwelijk dat de Tweede Wereldoorlog geen einde maakte aan meedogenloos koloniaal racisme.

Daarnaast dus flink wat vertoningen van recent uitgebrachte films met de oorlog als thema. Andres Veiels documentaire Riefenstahl, die de maker van propagandafilm Triumph des Willens toont als een gehaaide leugenaar over haar naziverleden, is te zien in Het nieuwe filmhuis (Almere), Cinecenter (Amsterdam), Amphion Cultuurbedrijf (Doetichem), ’t Beest (Goes), Filmhuis De Spiegel (Heerlen), Filmtheater De Leest (Waalwijk) en Filmtheater Luxor (Zutphen). Quisling – The Final Days (Erik Poppe), over het naoorlogse proces tegen de met de nazi’s collaborerende Noorse premier Vidkun Quisling, is te zien in Verkadefabriek (Den Bosch), Filmhuis Den Haag, MIMIK (Deventer), Amphion Cultuurbedrijf (Doetichem), Filmcafé Grave, Filmhuis De Spiegel (Heerlen), Lumière Cinema (Maastricht), Lux (Nijmegen), Filmtheater Fanfare/Utopiazaal (Oudenbosch), Cinerama (Rotterdam), LantarenVenster (Rotterdam), Filmtheater De Fabriek (Zaandam), Filmtheater Luxor (Zutphen), Filmtheater Fraterhuis (Zwolle) en Filmtheater Podium Gigant (Apeldoorn).

In het door Eye heruitgebrachte Hiroshima mon amour, de klassieker van Alain Resnais uit 1959, delen een Franse actrice en een Japanse architect een traumatisch oorlogsverleden. De architect zag de verschrikking van de atoombom, de actrice had een verhouding met een Duitse soldaat en werd na de oorlog als landverrader opgepakt. De film, waarvoor Marguerite Duras het scenario schreef, is vooral klassiek om zijn vorm: geen conventionele vertelling, maar een film waarin heden en verleden, herinneringen en actuele observaties, in elkaar overlopen. Hiroshima mon amour is uiteraard in Eye Filmmuseum te zien en daarnaast in Het nieuwe filmhuis (Almere), Cinecenter (Amsterdam), De Uitkijk (Amsterdam), Filmtheater Podium Gigant (Apeldoorn), Chassé Cinema (Breda), Filmhuis Bussum, Verkadefabriek (Den Bosch), Schuur (Haarlem, met inleiding), Filmhuis De Spiegel (Heerlen), Trianon (Leiden), Lumière Cinema (Maastricht, met inleiding), Lux (Nijmegen), Kino (Rotterdam), Filmtheater De Fabriek (Zaandam), Filmtheater Fraterhuis (Zwolle) en FiZi (Zierikzee).

Meer informatie op de sites van de genoemde filmtheaters.