Webfilm: 2001: The Dawn of Blood
Bloedige dageraad…
De oliemagnaat uit There Will Be Blood zou rechtstreeks gemodelleerd zijn naar de gorilla’s uit 2001: A Space Odyssey. Zo betoogt althans een video-essay. De parallellen reiken verder: in deze films staat de nietsontzienende overlevingsdrang van de menselijke soort op het spel.
Een filmquiz. Welke overeenkomsten zijn er tussen 2001: A Space Odyssey (1968) en There Will Be Blood (2007)? Geen, lijkt het voor de hand liggende antwoord.
Kubricks sci-fi-klassieker is een ruimteavontuur met de vertrouwde ingrediënten: de strijd tegen gewichtloosheid en zuurstofgebrek, maar ook het mystieke verlangen naar het buitenaardse. Paul Thomas Anderson treedt in de voetsporen van Orson Welles, met zijn epos over opkomst en ondergang van een oliemagnaat. Zijn bespiegeling op de Amerikaanse Droom blijft daarmee juist behoorlijk down-to-earth.
Maar toen was daar in april dit jaar het video-essay 2001: The Dawn of Blood. Editor/essayist Nelson Carvajal legt, in een uiterst effectieve associatieve montage, onvermoede parallellen bloot. En niet alleen in cameravoering, kadrering en perspectief. Anderson greep volgens Carvajal terug op de volledige ouverture van 2001. De dierlijke grimas en wanhopige agressie van zijn hoofdpersoon zijn één-op-één te leggen op Kubricks niet minder machteloos rondscharrelende gorilla’s. De olieboor is een rechtstreekse verwijzing naar de magische offerpilaar, die met een snerpende toon uit de grond komt rijzen.
Dat zet aan het denken. Zouden de parallellen misschien nog verder reiken?
Kubrick en Anderson zijn in elk geval genreomnivoren. Ze hoppen niet alleen met alle gemak heen en weer, maar weten die individuele genres ook keer op keer te ontstijgen. Zo zoeken 2001: A Space Odyssey en There Will Be Blood voortdurend de grens tussen het verhalende en het orkestrale, en daarmee tussen klassieke Hollywood-cinema en beeldende kunst. De operateske muzikale intermezzo’s in beide films bezitten een vilein sarcastische ondertoon, die de illusies ontmaskert die Hollywood in haar formulewerk op ons projecteert.
Want de filmmakers delen ook een inktzwart, haast misantropisch mensbeeld. Anderson had universelere ambities dan de Amerikaanse Droom, zoals Kubrick film op film compromisloze inzichten formuleerde in de condition humaine. De zoektocht naar het ‘waarom’, waarin de mens steeds weer op zichzelf stuit. Ons oerinstinct om te overleven. De bereidheid daarvoor over lijken te gaan. De corrumperende werking van machtsstellaties en technologieën.
Kubrick verschuilde zich niet achter artistieke dubbelzinnigheid, wat in het arthousewereldje uitzonderlijk blijft. Ter gelegenheid van zijn 84ste geboortedag, donderdag 26 juli, monteerde mashup artiest ChugsTheMonkey een nieuwe trailer voor 2001, die dat op ironische wijze onderstreept. Want hoe zou je het ultratrage 2001 tegenwoordig aan de man zien te brengen? Nou, zo dus: alsof het een Bayeaanse actierollercoaster is, stuiterend van het testosteron. “Fasten your Seatbelts“: dat is natuurlijk wel het laatste wat Kubrick beoogd heeft met zijn contemplatie op ons verlangen naar onsterfelijkheid.
