Phantom Thread

Daniel Day-Lewis verdwijnt voor de laatste keer

Phantom Thread

Paul Thomas Anderson en acteur Daniel Day-Lewis werken tien jaar na There Will Be Blood opnieuw samen en creëren Reynolds Wood­cock, een veeleisende modeontwerper die een machtsspel speelt met zijn muze en model Alma. Phantom Thread is even exact en weelderig als zijn hoofdpersonage.

“Wat je ook doet… doe het voorzichtig”, zegt de jonge Alma (Vicky Krieps) modeontwerper Reynolds Woodcock (Daniel Day-Lewis) wanneer hij haar vraagt zijn muze en model te worden. Maar Woodcock is allesbehalve voorzichtig met deze serveerster die letterlijk zijn leven binnenvalt. En zij blijkt verre van het fragiele meisje dat confirmed bachelor Reynolds gewend is.

Regisseur Paul Thomas Anderson maakte naam met Boogie Nights en het mozaïekverhaal Magnolia (1999), waarin een handvol personages vechten om aandacht. Maar zijn recentere werk draait vaker om één grandioze figuur: oliemagnaat Daniel Plainview in There Will Be Blood (2007), waarvoor Day-Lewis een Oscar won; sekteleider Lancaster Dodd in The Master (2012); en nu Reynolds Woodcock in Andersons nieuwste film Phantom Thread, die zich afspeelt in het Engeland van de jaren vijftig – ergens in die onbestemde jaren na de Tweede Wereldoorlog, maar ruim voor The Beatles.

Hoewel de stijl van zijn films altijd Andersons vingerafdrukken draagt, voegt ze zich ook steeds naar de levensvisie van die charismatische personages. There Will Be Blood is even pompeus en overrompelend als Plainview, The Master even hermetisch en enigmatisch als Dodd, en de even exacte als weelderige stijl van Phantom Thread is direct afgeleid van Woodcocks veeleisende nauwgezetheid en luxueuze haute couture. Wee degene die de rust en routine van het “House of Woodcock” doorbreekt, het grootse Londense herenhuis met zijn dozijnen naaisters en adellijke klanten, waarover Reynolds’ zus, steun en toeverlaat Cyril (Lesley Manville) nauwlettend waakt.

Verdwijnen
Films over kunstenaars en andere creatievelingen zijn vaak dunverholen portretten van de regisseur zelf. Wat dat betreft is saillant dat Anderson in interviews aangaf dat de kiem voor Phantom Thread werd gelegd door hoe anders zijn vrouw hem benaderde als hij wel eens ziek en zwak was. Maar als de film indirect iets over zijn maker zegt, dan gaat dat niet alleen op voor Anderson, maar zeker ook voor hoofdrolspeler Daniel Day-Lewis. De acteur kondigde kort na de opnames van de film aan dat dit zijn laatste filmrol zal zijn, en hij was intiem betrokken bij de ontwikkeling van het scenario, al staat dat officieel op naam van Anderson.

Dat Day-Lewis voor het eerst sinds zijn Amerikaanse debuut Stars and Bars uit 1988 weer zijn natuurlijke Britse accent laat horen, zegt veel. De acteur staat erom bekend te verdwijnen in zijn rollen – de laatste der Mohikanen in het rijk van de method-actors. Maar voor deze rol, waarmee hij definitief van het witte doek verdwijnt, is het proces misschien wel andersom. Het heeft er alle schijn van dat de acteur, notoir afkerig van de celebrity-cultuur en inbreuken op zijn privéleven, via Reynolds Woodcock juist meer dan ooit van zichzelf laat zien.

Net als Day-Lewis hecht Woodcock aan zijn privacy, houdt hij zich verre van modes en hypes, en gaat hij volledig op in zijn werk. Dat is geen kwestie meer van vervagende lijnen tussen werk en privé – er is simpelweg geen verschil tussen de twee. In het huis waar hij woont en werkt, en waar het grootste deel van de film zich afspeelt, bestaat geen scheiding tussen leven en kunst – zoals ook Day-Lewis de reputatie heeft om volledig op te gaan in de rollen die hij speelt. De wissel die dat trekt op Woodcock en de mensen om hem heen, geeft wellicht een hint waarom Day-Lewis sinds de eeuwwisseling slechts zeven films maakte, en er nu mee ophoudt.

Muze en meester
Terwijl we afscheid nemen van Day-Lewis, verwelkomen we in Phantom Thread ook een nieuwe ontdekking. Nieuwkomer Vicky Krieps speelt haar eerste grote hoofdrol als Alma, maar houdt zich stevig staande tegenover de man die door velen als de beste nog levende acteur wordt gezien. Sterker nog: stukje bij beetje trekt ze de film naar zich toe, zoals Alma ook gaandeweg haar positie bevecht. En zowel Day-Lewis als Woodcock laat het gebeuren.

Alma is dan ook de echte hoofdpersoon van Phantom Thread. Niet voor niets is zij de verteller, en opent de film met haar stem. Zo bezien we Woodcock al vanaf de eerste beelden, nog voordat Alma hem ontmoet, door haar ogen. Haar blik is bewonderend, vererend zelfs, maar ook eigengereid. “If you want to have a staring contest with me, you will lose“, waarschuwt de muze haar meester en daar blijkt geen woord van gelogen.