Men

Een jonge weduwe hoopt op het Engelse platteland tot zichzelf te komen maar bevindt zich plotseling in het oog van een storm. In deze eigenzinnige folkhorror legt Alex Garland de duistere en fragiele kanten van onze cultureel bepaalde manbeelden bloot.

Jessie Buckley heeft een ongewoon talent. Het is alsof haar personages nooit helemaal comfortabel in hun eigen vel steken, alsof ze een onvolmaakte performance van zichzelf zijn (zie: Beast, 2017; I’m Thinking of Ending Things, 2020; The Lost Daughter, 2021). Er lijkt iets te wankelen, hun existentie is nooit vanzelfsprekend; een kwaliteit die in Men uitstekend van pas komt.

In de nieuwe film van Alex Garland (op zijn ongewone talent kom ik nog terug) is ze Harper, een Londense die op het glooiende platteland schoon schip probeert te maken nadat haar problematische, verstikkende huwelijk is geëindigd in een tragedie. Maar iets achtervolgt haar. De stuntelende verhuurder van de riante cottage wil eigenlijk net iets te veel van haar weten en die ongepaste belangstelling blijkt nog veruit de meest onschuldige versie van een opdringerige aanwezigheid die haar al snel vanuit alle richtingen omringt. Een opdringerige mannelijke aanwezigheid, die zich onder meer manifesteert in de gedaante van een politieagent, een priester, een grofgebekte prepuber en een verwarde naaktloper.

Er is goede reden om ze als variaties op een archetype te zien, want hoe anders van karakter ze ook zijn, ze hebben allemaal hetzelfde gezicht: dat van acteur Rory Kinnear – die een ongewoon talent aan de dag legt om een rij zeer verschillende mannen allemaal op hun volkomen eigen manier een tikje griezelig te laten zijn. Dat wij de gelijkenis opmerken, maar Harper niet, is misschien een teken dat de film het domein van de werkelijkheid allang heeft ingeruild voor iets meer onderhuids.

Maar Men laat zich niet zomaar op een sluitende manier duiden. Meer nog dan het technologisch-filosofische spiegelpaleis Ex Machina (2014), waarmee Garland zijn naam vestigde als een filmmaker om in de gaten te houden, is Men de hallucinante neerslag van een opeenhoping van ideeën, in dit geval over culturele noties van mannelijkheid en hoe die het bestaan van vrouwen binnendringen en overhoopgooien.

Na de zombiefilm (zijn scenario voor Danny Boyle’s 28 Days Later, 2002) en sciencefiction, gaat Garland in Men met folkhorror op de loop, met visuele verwijzingen naar natuurgeloof en de kringloop van leven en dood. Zijn talent ligt erin dat zijn fictieve, surrealistische werelden stevig wortelen in de dagelijkse realiteit (hoewel juist dit miste in zijn tweede scifi Annihilation (2018), die dan ook tegenviel). In Men pakken alledaagse, herkenbare machtsreflexen zich rond Harper samen als een dreigende storm, die aanzwelt tot een groteske finale. In dit geval is dat een radicale vorm van loutering.