I’m Thinking of Ending Things

Vijf jaar na het prachtige en weemoedige Anomalisa verschijnt er weer een nieuwe speelfilm van Charlie Kaufman, met zijn typische bespiegelingen over depressie en eenzaamheid. De onbehaaglijke tocht door de sneeuw in I’m Thinking of Ending Things zit vol subtiele en waarachtige observaties over samenleven en isolement.

In een van de eerste scènes van het door Charlie Kaufman geschreven Adaptation. (Spike Jonze, 2002) spreekt een door Nicolas Cage gespeelde Charlie Kaufman af met een Hollywood-agent om de boekverfilming van Susan Orleans The Orchid Thief door te nemen. “Ik wil er geen seks of pistolen of auto-achtervolgingen in proppen”, klaagt Kaufman. “Of personages, weet je wel, die diepe levenslessen leren of groeien of voor elkaar vallen of obstakels overwinnen om aan het eind te slagen. Zo is het leven niet.”

Een betere samenvatting van Kaufmans nieuwste film, I’m Thinking of Ending Things, bestaat niet. De voor Netflix geproduceerde verfilming van Iain Reids onwaarschijnlijke succesroman uit 2016 is een thriller zonder gevaar, een komedie zonder grappen en een tragedie zonder catharsis. Dat klinkt misschien onbevredigend en zo leeg als het besneeuwde, desolate landschap waar een jonge vrouw (Jessie Buckley) en haar vriendje Jake (Jesse Plemons) doorheen rijden om zijn ouders te bezoeken, maar het levert in de praktijk veel meer op dan de clichématige verhaalmechanismes uit Hollywood waar Nicolas Cage zich in Adaptation. tegen verzet. De onbehaaglijke tocht door de sneeuw in I’m Thinking of Ending Things zit vol subtiele en waarachtige observaties over samenleven en isolement.

Net als in eerder scenariowerk van Kaufman zoals Being John Malkovich (Spike Jonze, 1999) en Eternal Sunshine of the Spotless Mind (Michel Gondry, 2004) en regiewerk als Synecdoche, New York (2008) en Anomalisa (2015) filosofeert deze film over hoe gedachten en handeling van elkaar gescheiden kunnen blijven – de klassieke kloof tussen lichaam en geest. Met een nachtmerrieachtige logica laat Kaufman zien wat voor een effect dat heeft op iemand die de intentie heeft om het een te doen en vervolgens het totaal tegenovergestelde doet. Want wat moet het personage van Jessie Buckley – in de ondertitels van Netflix heet ze young woman – in deze auto, in een sneeuwstorm op weg naar de ouders van een vriendje die ze niet eens hoeft? In Being John Malkovich bespeelden hoofdpersonages het lichaam van de steracteur als een pop, in Anomalisa was Kaufman zelf de poppenspeler van het hoofdpersonage en in I’m Thinking of Ending Things bespelen de hoofdpersonages zichzelf.

Eenmaal aangekomen bij de ouders van Jake (Toni Collette en David Thewlis à la de schoonouders in Lynch’ Eraserhead, 1977) verkent de steeds verontrustender wordende film de onontdekte mogelijkheden die het leven ooit bood en nog te bieden heeft. Dat klinkt enigszins hoopgevend, maar voelt vooral overweldigend en verlammend, alsof alles altijd nog veel erger kan zijn. De enige troost die Kaufman biedt in deze intrigerende downer is dat je in het hebben van de meest intieme gevoelens van eenzaamheid en onzekerheid nooit alleen bent.