Kinds of Kindness

In het drieluik Kinds of Kindness spelen dezelfde acteurs telkens andere personages. Yorgos Lanthimos legt het allemaal onverschillig vast. Maar de nieuwste film van de Griekse absurdist is meer dan slechts een filmisch verkleedpartijtje.

Kinds of Kindness opent met het nummer ‘Sweet Dreams (Are Made of This)’ van Eurythmics. Het beeld is dan nog zwart. “Some of them want to abuse you”, horen we, en omdat er nog niets te zien is, gaat de volledige aandacht uit naar de muziek. “Some of them want to be abused / Sweet dreams are made of this / Who am I to disagree?”

Het nummer fungeert als muzikaal motto voor de film. Want ‘Who am I to disagree?’ vat de afstandelijke blik op de liefde en zijn verschillende verschijningsvormen samen die Yorgos Lanthimos in zijn drieluik Kinds of Kindness tentoonstelt. Iemand hakt haar vinger af, bakt hem op en serveert hem met geroosterde bloemkool aan haar geliefde als die daarom vraagt. Een ander krijgt briefjes van zijn baas waarop staat wat hij elke dag moet dragen, eten en drinken, doen en laten. En zonder schroom drogeert en verkracht een derde zijn vrouw. Zijn dit de soorten vriendelijkheid waar Lanthimos met zijn titel op doelt?

Lanthimos filmt alles op een beheerste manier. Zonder oordeel, maar ook zonder empathie. Kijk hoe ver we gaan voor het gevoel erbij te horen, lijkt hij zo te willen zeggen, kijk hoe destructief liefde zijn kan. Zijn observaties over de menselijke natuur druipt tegelijkertijd van de desinteresse. Alsof Lanthimos telkens zijn schouders ophaalt – als een onverschillige antropoloog.

Dezelfde acteurs, andere film
Lanthimos maakte zijn nieuwste film tijdens het lange post-productieproces van Poor Things (2023). Hiervoor hervatte Lanthimos zijn samenwerking met scenarist Efthimis Filippo, met wie hij ook zijn eerdere speelfilms Dogtooth (2009), Alps (2011), The Lobster (2015) en The Killing of a Sacred Deer (2017) schreef. Kinds of Kindness grijpt terug op de thematiek en stijl van deze eerdere films – en is daarmee anders dan Lanthimos’ minder sterke The Favourite (2018) en Poor Things.

Kinds of Kindness is een collectie van drie korte films (elk ongeveer een uur lang) waarin hetzelfde groepje acteurs verschillende personages spelen (veel van deze acteurs speelden trouwens ook in Poor Things). De ene keer zijn ze familie van elkaar, dan weer geliefden. Zelfs sommige rekwisieten komen in verschillende contexten terug. Zo benadrukt Lanthimos het construct van de film, een soort verkleedpartijtje voor hoofdrolspelers Emma Stone, Jesse Plemons, Willem Dafoe en Margaret Qualley.

Opnieuw verkent Lanthimos een absurdistisch maar hyperrationeel universum, dat wordt geregeerd door ogenschijnlijk willekeurige regels, die desondanks streng worden nageleefd, en waarin de hoofdpersonen staccato spreken. Ondanks de nadruk op regels, hebben alle drie de korte films iets onverklaarbaars, in twee gevallen zelfs iets bovennatuurlijks.

Leve de anarchie
Met Kinds of Kindness lijkt Lanthimos vooral de verwachtingen van de kijker te tarten. Het lijkt een oefening in ironie: lichamen zijn slechts rekwisieten waarmee gespeeld kan worden en alles wordt verteld met een zelfbewuste knipoog. Een terugkerende grap gaat over de biseksualiteit van de personages van Plemons, die eerst een zakenman, dan een politieagent en dan een sektelid speelt, maar elke keer stiekem geniet van seks met mannen, en vooral betoverd is door Dafoe.

Dat roept de vraag op: is Kinds of Kindness alleen maar een filmische grap, die Lanthimos maakte omdat hij gefrustreerd raakte door Hollywood? Die beschrijving zou Kinds of Kindness tekort doen. Want hoewel Lanthimos telkens het construct van zijn verhalen benadrukt, rekt hij met zijn vertelwijze ook ons inlevingsvermogen op. De verhoudingen tussen de personages veranderen met elke nieuwe korte film, maar het lukt hem toch om ons elke keer weer te doen geloven in de universa – hoe vreemd ook – die hij creëert.

Bovendien moeten we de afschuw voelen van de schokkende uitingen van liefde (de ‘kinds of kindness’) die zijn film laat zien. De vrouw die tijdens de vertoning naast me zat, sprong met elke gruweldaad verder uit haar stoel. Zo is Kinds of Kindness misschien beter te begrijpen als een onderschrijving van anarchisme: alle regels zijn voor Lanthimos onderdrukkend. Die van het filmmaken, maar ook die van de liefde.