Nine Antico over Playlist

In eigen land werd Playlist onthaald als de Franse Frances Ha. Ook het zwart-witte filmdebuut van stripauteur Nine Antico is een zuurzoete komedie die een scherpe milieuschets koppelt aan een eigenzinnig vrouwen­portret.

“Ik ben beïnvloed door Stéphane Lafleurs Tu dors Nicole en Woody Allens zwart-wit films”, bekent stripauteur en filmdebutant Nine Antico (1981) wanneer we haar telefonisch interviewen, “maar vooral door Noah Baumbachs Frances Ha. Subliem zwart-wit, sterke personages, tegelijk kroniek én milieuschets.” Haar stijlvolle zwart-wit komedie Playlist, met een zowel professioneel als relationeel zoekende antiheldin, bevat naast humor ook frustratie en woede. “Je moet kunnen incasseren om je dromen waar te maken”, zegt de scenarist-regisseur. Zelf werkte ze als serveerster in een Parijse Pizza Hut voor ze doorbrak met bandes dessinées waarin vrijgevochten vrouwen centraal staan. En muziek de toon zet.

Daniel Johnstons song ‘True Love Will Find You in the End’ vormt de rode draad door Playlist. “Ik hou van zowel de muziek als het grafische werk van Daniel Johnston, van de energie die hij live uitstraalt en van het geknutselde aspect van zijn songs. Die zijn melancholisch, een tikkeltje triest en vrij absurd. ‘True Love’ fungeert als een motor die het verhaal en de emoties steeds weer opstart. Telkens wanneer er een nieuwe potentiële geliefde opduikt. De song is een belofte, bevat geloof in liefde maar tegelijkertijd ook de overtuiging dat een mislukking onvermijdelijk is.”

Waarom werd u van stripauteur filmmaker? “Dankzij een collega bij Pizza Hut kon ik op mijn achttiende meewerken aan korte films. De sfeer op de set sprak me aan en liet me dromen van een baan als assistent. Mijn vader liet me via zijn videocollectie kennismaken met het Italiaanse neorealisme en Amerikaanse klassiekers als A Streetcar Named Desire, On the Waterfront en Cat on a Hot Tin Roof. Als visueel en emotioneel medium bleef film door mijn hoofd spoken toen ik na fanzines ook strips begon te maken. Toen mijn strip Girls Don’t Cry in 2010 verscheen, vroeg producent Thomas Verhaeghe me het te verfilmen. Maar ik wilde liever een originele film maken, een eigen scenario schrijven. ”

Tekenen is een solitaire bezigheid terwijl films maken teamwerk blijft. “Dat collectieve aspect vind ik verrijkend. Ik kon me gelukkig omringen met een groep mensen die ook vrienden zijn en met wie ik reeds werkte aan korte films. Een vriendin en cineast, Dorothée Sebbagh, hielp me bij de casting en het coachen van acteurs. Kunnen terugvallen op een technische ploeg met costumières, cameravrouwen, decorbouwers en assistenten bezorgde me het nodige zelfvertrouwen en de autoriteit op de set die ik als debutant nodig had.”

Scènes waarin alles zich afspeelt binnen het kader, wisselt u af met laterale travellings waarbij de beweging doet denken aan het lezen van beeldvakjes in strips. “Via tableaus wilde ik aangeven hoe Sophie evolueert in de ruimte, hoe ze kijkt en gebaart. De opzet was het gevoel te creëren dat ze als een vis in een bokaal tegen de wanden op botst. Alle personages zitten trouwens klem in het beeldkader en -formaat.”

De openingsscène focust op Sophies ogen en portretteert metropassagiers. “Wat me bevalt aan de metro is de nabijheid van lichamen, de samenkomst van gezichten. Onbekenden van overal met een eigen verhaal en persoonlijkheid. In zo’n metrostel tref je een sociale mix aan die je nergens anders vindt terwijl de beperkte ruimte je dicht bij die vreemde lichamen brengt. Dat wilde ik benadrukken met deze reeks portretten. Sophie is een moderne jonge vrouw die observeert maar ook heel instinctief en spontaan actie onderneemt. Met een doel, ze wil iemand vinden, maar niet altijd even subtiel en doordacht. Daarom stelt ze haar visie op de jongens die ze ontmoet vaak bij.”

Playlist portretteert mannen via haar blik. “Het is niet mijn bedoeling er klootzakken of clichéfiguren van te maken. Dat het even duurt voor ze tot leven komen komt doordat ik focus op hoe Sophie door haar verwachtingen en vooroordelen vaak een fout beeld van mannen heeft. Een beeld dat langzaam gecorrigeerd wordt. Al blijft er steeds ambiguïteit en onzekerheid. Mensen en liefde blijven raadselachtig, ongrijpbaar.”

Waarom weerde u kleur? “Omdat ik zwart-wit heel esthetisch en grafisch vind. Het is geen toeval dat de meeste van mijn strips ook zwart-wit zijn. Kleur moet heel doordacht gebruikt worden voor het meerwaarde levert. Zwart-wit heeft een tijdlozer karakter, creëert een vintage look. Bovendien was het praktisch gezien ook makkelijker werken in zwart-wit. Dat is voor een debutante meegenomen. Tijdens de locatiejacht was me ook opgevallen dat in kleur sommige locaties lelijk leken terwijl ze in zwart-wit een zekere glamour kregen. Met DoP Julie Conte, die ook een vriendin is, hebben we de opnamen goed voorbereid waardoor we op het vlak belichting, contrast en compositie achteraf niet meer voor verrassingen kwamen te staan. We ontwikkelden een storyboard maar die was rudimentair, eerder informatief dan artistiek. Wees gerust, er komt géén Playlist-stripalbum!”

De commentaarstem creëert afstand. “Ik hou van de vertelstem in films. De verteller creëert een kloof tussen wat je ziet en wat je hoort. Dat intrigeert. Ik speel graag met valse sporen, zeker wanneer het gaat om liefde en de zoektocht naar liefde. De verteller biedt een leidraad maar kan ook voor een dwaalspoor zorgen. Vandaar dat ik meteen een mannenstem én Bertrand Belin voor ogen had. Dat roept vragen op. Waarom een man? Is de stem het geweten van Sophie? De stem van God? Ik wil vooral dat het overkomt als een man die zich kan identificeren met deze vrouw.”

Is Sophie eigenlijk Nine? “Ik zie Playlist eerder als een persoonlijke dan als een autobiografische film. Zowel de personages als het verhaal zijn een patchwork van wat ik waargenomen, beleefd en verzonnen heb. Maar net als Sophie heb ik geen kunstopleiding genoten. Drie, vier keer worden afgewezen door scholen was een heel heftige ervaring. Hoe vaak ben ik ook niet naar opendeurendagen gegaan terwijl de deuren altijd voor mij gesloten bleven? Ik weet hoe moeilijk het is te blijven doorzetten wanneer men steeds uitgesloten wordt.”

Het is heel gewelddadig om als ‘te oud’ aan de kant te worden geschoven. “Het is absurd dat je maar tot een bepaalde leeftijd aan een artistieke opleiding kan beginnen. Maar dat krijgen velen te horen en daarom wilde ik het absoluut in de film. U heeft gelijk om het woord ‘gewelddadig’ in de mond te nemen. De mentale impact van dergelijk ‘klein geweld’ is enorm.”

Ondanks de humor is dit geen satire. “Ik verkies komedies waar niet enkel gelachen wordt maar waarin ook melancholie, triestheid en tragiek zitten. Het heeft iets grappigs wanneer Sophie haar tekeningen aan iedereen tracht te tonen maar het is ook pijnlijk. En reacties als ‘u moet blijven werken’ vond ik zelf gruwelijk.”

Met de aftiteling fusioneert u een muziek- en een stripalbum. “Bedrijven werken met algoritmes om te bepalen wie u bent maar ik ben ervan overtuigd dat muziek meer zegt over uw persoonlijkheid, uw identiteit. Er is muziek voor al uw karaktertrekken, stemmingen, ervaringen, dromen, verlangens… Muziek roept voor mij altijd emoties op omdat songs doen denken aan bepaalde gebeurtenissen, mensen en periodes. Ze zeggen ook iets over het traject dat we aflegden. Er bestaat geen persoonlijker cadeau dan een zelf samengestelde cd.”

Vrouwen zijn in uw crew goed vertegenwoordigd. Is Playlist ook een feministische film? “Ik ben feminist en mijn film is persoonlijk. Het is een afspiegeling van mij. Ik beschouw Playlist echter niet als feministisch maar als realistisch. Ik toon de wereld zoals ik hem zie, zoals ik hem als vrouw ervaar. Mijn personages zijn vrije, zelfstandige vrouwen die ongedwongen bezig zijn met hun lichaam en seksualiteit. In hun mondigheid en gezonde agressiviteit herken ik mij. Maar ook in hun parcours van vallen en opstaan.”