Fien Troch over Home
'Tiener zijn is de extremen opzoeken'
Met Home blijft Fien Troch focussen op communicatiestoornissen, ditmaal tussen de generaties. “Het is niet de bedoeling dat ouderen jongeren snappen. Mijn ouders waren jong, open en begripvol maar dat wilde ik als tiener eigenlijk niet. Ik dacht: hoe kan ik nu rebelleren wanneer je zo lief bent voor mij?”
Er loopt een rode draad door Een ander zijn geluk, Unspoken, Kid en Home. Het zijn alle vier films over communicatieproblemen waarin Fien Troch vertelt vanuit de sfeer of de emoties en niet vanuit het verhaal.
Home werd evenwel een ander soort film. "Na Kid had ik het gevoel de relatie tussen jonge kinderen en hun ouders voldoende behandeld te hebben", zegt de Vlaamse cineaste tijdens het Filmfestival van Gent. "Via een vrijgelaten jeugdmisdadiger en de oudere vrouw bij wie hij gaat wonen kwam ik uit bij de communicatiestoornis tussen generaties."
Met een 4:3-beeldformaat creëer je meteen een benauwde indruk. "Ik liet me inspireren door het werk van Frederick Wiseman, omdat ik een documentaire look wilde. Een welkom neveneffect van dit beeldformaat is dat je klem zit, maar het was me vooral om een zeker realisme te doen. Tot nu toe waren mijn personages marionetten die ik liet evolueren in mijn wereld. Om ze als echt te ervaren moest je eerst in dat universum binnendringen. Ondanks hun stijlverschillen hadden mijn eerste drie films iets hermetisch en statisch. Daar wilde ik vanaf, met herkenbare personages van vlees en bloed."
Driemaal bracht je heftige problematiek onderkoeld, nu is de stijl even heftig als de inhoud.
"Ik wilde meer verhalend en krachtiger vertellen, er heel dicht op zitten en het naast elkaar heen praten van tieners en volwassenen tonen. Er wordt gecommuniceerd zonder elkaar te begrijpen. Ik liet mijn jonge acteurs hun eigen taalgebruik en gedrag inbrengen en zo ontstond er een niveau boven het gebeuren, waar verteld wordt wat er aan de hand is en hoe personages zich voelen. De ongemakkelijke fysieke reacties van Sammy bij de politieondervragingen en de onderkoelde reacties van Lina zeggen meer dan woorden."
Je mixt smartphone-beelden met klassieke filmopnamen. "Met dat idee van editor Nico Leunen wilden we de drive van de jongeren vatten. Het gaat vooruit bij hen, er zit energie in, zelfs in lummelen zit energie. Voor een stuk is dat tijdloos, je zit als jongere in een lichaam dat verandert en zoiets heeft zijn invloed. Wat er wel verandert is de esthetiek van wat jongeren willen zien. Het kan nu niet trashy genoeg zijn, wat telt is niet de kadrering maar dat ze er zelf op staan. Als voorbereiding bekeek ik veel YouTube-filmpjes waarin jongeren zichzelf filmen en via dergelijke opnamen wilden we hun wereld in de film integreren. De scène in de keuken waarin gezegd wordt ‘je bent te oud om het te snappen’ zegt alles. Het is ook niet de bedoeling dat ouderen het snappen. Een vertrouwd gevoel. Mijn ouders waren jong, open en begripvol, maar dat wilde ik als tiener eigenlijk niet. Ik dacht: hoe kan ik nu rebelleren wanneer je zo lief bent voor mij?"
De familie is opnieuw geen plek die warmte en geborgenheid biedt maar één die zorgt voort spanningen en frustraties. "Iets wat ik dus niet zelf heb meegemaakt. Gelukkig maar, want ik zou geen films kunnen maken over iets dat me getraumatiseerd heeft. Zoals ik met eigen kinderen van vier en acht te emotioneel betrokken ben om een film over kinderen van die leeftijd te maken. Ik groeide op in een warme, complexe familie waar altijd liefde en respect voor elkaar was. Je kon alles uitleggen. Ik heb veel rock-‘n-roll meegemaakt maar ik besefte steeds dat mijn norm niet dé norm was. Ik had heel snel door dat er heel andere mensen op de planeet rondliepen, dat er heel andere opvattingen en gevoelens leefden bij anderen. Ik denk dat alles wat in mijn films gebeurt, hoe vreemd het ook moge zijn, altijd een weergave is van wat ik stiekem gedacht, gevoeld of meegemaakt heb. Dingen die ik op een dramatische wijze verwerk. Mijn films zijn dan ook een soort psychoanalyse."
Dat levert donkere thema’s zoals incest op, maar je laat ons wel eerst kennismaken met de personages. "Waardoor er toch een beetje begrip en sympathie is voor ‘het kwaad’. Er zijn geen goeden en slechteriken in mijn films. Ik wil tonen dat de zaken veel ingewikkelder zijn en dat er voor elk soort vreemd gedrag misschien geen excuus maar wel een uitleg bestaat, een omkadering die maakt dat je iets begrijpt. Veel mensen verwarren ‘begrijpen’ en ‘goedkeuren’. Ik wilde in Home laten zien dat het van twee kanten komt. Ouderen doen domme dingen maar jongeren durven ook afschuwelijke dingen te doen waarvan je de ouders niet de schuld kan geven. Tiener zijn is de extremen opzoeken, erge dingen doen en daar hopelijk een les uit leren. Ik heb liefde en begrip voor deze generatie omdat volwassen worden zo moeilijk is. Zeker nu, in niet echt rooskleurige tijden."
In het open einde van Home zie je mensen zoeken. "Mijn open eindes maken mensen ongemakkelijk maar ik kan me met de beste wil geen moment in mijn leven voor de geest halen waarop alles duidelijk en onder controle was. Dat is zo boeiend aan het leven en zo typisch voor mens-zijn. Home wringt en zo hoort het. De film wringt omdat hij een pijnpunt blootlegt, duidelijk maakt dat jong zijn zowel leuk als moeilijk is, en omdat ik dingen toon die men niet graag ziet of hoort. Home wil de kijker verplichten om zijn ogen open te houden en te beseffen dat het allemaal ingewikkeld ligt. De heftigheid van de film versterkt de heftigheid van het verhaal en de emoties."
