Verdwijnen

Moeders en dochters en eindeloze ijsvlaktes

Het openen van een blikje bier, een naar adem happende forel: Boudewijn Koole gebruikt deze beelden in plaats van woorden als ‘ik ben er ook nog’ of juist ‘ik wil weg’. Verdwijnen is in al zijn bescheidenheid een rijke film.

Met Verdwijnen heeft Boudewijn Koole na Kauwboy en Beyond Sleep opnieuw een fysieke, zoekende film gemaakt, waarin een kille wind waait tussen dochter Roos (pracht­rol van Rifka Lodeizen) en moeder Louise, die al jaren in Noorwegen woont. Hun relatie is nooit warm geweest. Knap hoe Elsie de Brauw als een Nederlandse Isabelle Huppert de afstandelijke moeder langzaam een beetje dichterbij brengt. Koole en scenarioschrijver Jolein Laarman schetsen het contrast tussen de warmbloedige wildebras Roos (slobbertrui) en de in zichzelf gekeerde, strenge Louise (strakke coltrui) in sprekende beelden en afgemeten dialogen.

Zo opent Roos luidruchtig een blikje bier terwijl moeder net een pianoconcert in huis geeft: ‘Ik ben er ook nog!’, wil Roos baldadig zeggen. Als ze haar moeder onverwacht een knuffel geeft, zegt Louise verschrikt: “Wat is er?” “Niks, ik geef gewoon een kus”, zegt Roos, geprikkeld omdat zulke spontaniteit blijkbaar buiten haar moeders belevingswereld ligt. Ruzies worden ‘opgelost’ door weg te lopen of door de dochter weg te zetten als een zeur die het verleden niet kan laten rusten: “Laten we er een punt achter zetten. Je bent toch geen kind meer. Zand erover.” Roos: “Zodat we allemaal stikken.”

Roos zal haar hele leven een kind blijven dat antwoorden van haar afwezige moeder hoopt te krijgen. Hoe stoer ze er ook uitziet, ze wil ook wel eens veiligheid en geborgenheid voelen. Misschien omdat haar onafhankelijkheidsgevoel wel eens een reactie zou kunnen zijn op de vroegere verwaarlozing. In een van de mooiste scènes schilt Louise een peer voor Roos, een kleine daad van liefde met een grote impact: ze was er nooit voor Roos maar ze is er nu, met peertjes.

Koole speelt met de lange arm van het verleden door de tijd af en toe stil te zetten, met behulp van snapshots die Roos als fotograaf van haar omgeving maakt — uitsneden van het dagelijkse leven die zelden worden vastgelegd omdat ze te gewoon zouden zijn.

Verdwijnen is opgenomen in dezelfde subarctische regio in Noorwegen waar ook zijn Nooit meer slapen-verfilming Beyond Sleep is gefilmd, en maakt optimaal gebruik van de besneeuwde locaties, de lege wegen, de smeltende ijspegels waar Roos’ halfbroertje muziek mee maakt en de ijsvlaktes waar Roos en haar oude Noorse liefde dronken worden. Hier vangt ze een forel die naar adem hapt, bekijkt hem aandachtig en gooit de vis weer terug. Hij verdwijnt, net als eigenlijk alle personages op hun manier doen in deze, in al zijn bescheidenheid, rijke film.