Freeze Frame #45

Regisseur Shady El-Hamus (De libi, Forever Rich, Crypto Boy) brengt maandelijks een ode aan een bijzondere filmscène. Deze keer: de ambitieloze schoonmaker in Perfect Days.

Als YouTube een wilde zee van content is, is het account van Thomas Flight mijn reddingsboei. Van zo ongeveer elke bestaande film die je je kan bedenken is online wel een video-essay te vinden – de een beter dan de ander – maar op het kanaal van Flight worden altijd interessante analyses gemaakt.

Op het moment van schrijven heet zijn recentste video “Hollywood’s obsession with ambition”. In dit essay wordt het punt gemaakt dat we door Hollywood-films te veel één verhaal voorgeschoteld krijgen: dat waarin zelfvoldoening volgt op het succesvol waarmaken van onze ambities. Wat we minder vaak horen is hoe een ongezonde obsessie met ambitie ons juist emotioneel uitholt en hoe het ware geluk misschien wel niet in het streven naar, maar in het beleven van ligt.

Het is een van de grote vragen van deze tijd: hoe verdelen we onze aandacht en in hoeverre bezitten we nog de kwaliteit om in het moment aanwezig te zijn? Hoeveel proeven, zien en voelen we nog? Want met een gebrek aan focus worden onze zintuigen één voor één uitgeschakeld, met als gevaar dat we straks niet meer in contact staan met onszelf en niet meer weten waar we voor staan, wat onze visie is of wie we überhaupt zijn.

Als filmmaker is het funest om slachtoffer te worden van een obsessieve ambitie, want filmmaken zou nooit over het vieren van ‘successen’, maar altijd over een visie op, en een betrokkenheid bij, de wereld moeten gaan. Filmmaken vereist leven met aandacht en het constant bevragen van en bespiegelen op de dingen om je heen en in jezelf.

Althans, dat denk ik. En ik ben zeker niet heilig, want ook ik heb me op momenten volledig laten aansteken door de magische beloften van ambitie en succes. Interessante vraag is dan ook: in hoeverre is mijn ambitie intrinsiek en in hoeverre is het als het ware door de tijdsgeest in mij geïnjecteerd?

Wim Wenders is niet geheel toevallig degene die in deze tijd een filmische ode brengt aan het simpele leven. Zijn films spelen altijd rondom existentiële vraagstukken en bespiegelen al jarenlang op de leegte van de kapitalistische tijd. Bijvoorbeeld in Alice in den Städten uit 1974; Wenders’ derde speelfilm, maar volgens hemzelf de eerste echte Wim Wenders-film.

We zijn natuurlijk allemaal producten van onze tijd, allemaal slachtoffer van de dwingende krachten die ons constant voortstuwen, maar zoals Wenders in zijn recentste film Perfect Days laat zien, zijn er wel degelijk mogelijkheden om je eraan te onttrekken. Thomas Flight neemt deze film in zijn essay dan ook als voorbeeld van een spaarzame film die de waarde van dat andere verhaal laat zien; het verhaal van een ambitieloos leven.

In Perfect Days volgen we Hirayama, die werkt als schoonmaker van openbare toiletten in Tokio. Zijn leven is een aaneenschakeling van herhalingen. Wakker worden, tanden poetsen, muziek luisteren in de auto, toiletten boenen, lunchen in het park, terug naar huis, eten, lezen en naar bed. Het mooie is dat Wenders het zo in beeld brengt, dat je als kijker wordt herinnerd aan de magie van hoe het is om niet constant in de toekomst te leven. Hirayama ziet de schoonheid van de kleine dingen, staat volledig in contact met zichzelf en leeft alleen maar in het moment. Als hij in een verloren moment geniet van de zon die door de bomen schijnt en zo schaduwen maakt, glimlacht hij gelukzalig.

Perfect Days is een reminder om wat vaker stil te staan, uit te ademen en oog te hebben voor de simpele schoonheid van bewegend licht op een houten muur. Zoals Hirayama, die met zijn heldere blik waarschijnlijk een bijzondere filmmaker zou zijn geweest, maar helaas geen enkele ambitie heeft.