Freeze Frame #49

Regisseur Shady El-Hamus (De libi, Forever Rich, Crypto Boy) brengt maandelijks een ode aan een bijzondere filmscène. Deze keer: acteren in real time in Children of Men.

Misschien komt het doordat ik aan het repeteren ben voor mijn allereerste theaterregie, maar de laatste weken ben ik gefascineerd door de schoonheid van acteren in real time.

Dit is natuurlijk de essentie van theater, en nu ik het al wekenlang voor mijn neus zie gebeuren, moet ik vaak denken aan filmscènes waarin acteurs niet worden ingekaderd door de technische elementen van het filmmaken, maar juist de ruimte krijgen om in real time een emotionele boog te doorlopen.

Concreet betekent dit dat een acteur binnen een scène, of zelfs over meerdere scènes, niet telkens emotioneel wordt afgekapt om losse fragmenten op te nemen, maar juist de kans krijgt om door te spelen. Zo ontstaat een flow waarin de acteur volledig in het moment kan opgaan, wat vaak tot unieke en onverwachte momenten leidt.

In de praktijk is dit niet altijd makkelijk te realiseren in film, maar toch heb je regisseurs die de mogelijkheden verkennen en de grenzen oprekken. Victoria (2015) bijvoorbeeld is een indrukwekkende Duitse speelfilm die in één enkele, ononderbroken take is opgenomen – bijna als een toneelstuk dus. Maar hoe bijzonder Victoria ook is, het laat mij ook zien welk gevaar er schuilt in one-take-films: om alles in één take op te nemen, moet je zorgen dat dat praktisch mogelijk is. Zo kan je bijvoorbeeld geen tijdsprongen maken in de vertelling, iets dat soms tot inhoudelijke concessies leidt. Zo voel ik bij het zien van Victoria een extreme waardering voor het spel en de techniek, maar werkt het realtime-element soms ook beperkend voor de inhoud.

Mijn favoriete voorbeeld van een onafgebroken spelmoment komt uit een film die niet uit één enkele, maar uit vele zeer lange, ononderbroken takes bestaat: Children of Men (2006) van Alfonso Cuarón. Destijds was de manier waarop de scènes werden gefilmd revolutionair: de lange takes zorgen voor een onvergetelijke kijkervaring en het is ongelooflijk knap hoe Cuarón en zijn cinematograaf Emmanuel Lubezki de technische kant van het maakproces onzichtbaar maken. Nooit voel je een inhoudelijke concessie, sterker nog, Children of Men is een thriller die in handen van een andere regisseur waarschijnlijk half zo intrigerend was geweest.

De film speelt zich af in 2027, een tijd waarin de mensheid door massale onvruchtbaarheid dreigt uit te sterven. Clive Owen speelt Theo, een man die door zijn ex-geliefde wordt ingelicht over een meisje dat zwanger is – de laatste hoop voor de mensheid. Midden in een chaotische, burgeroorlogachtige situatie wordt het hun missie om haar in veiligheid te brengen en zo de toekomst van de mensheid te waarborgen.

In plaats van een van de iconische actiescènes of het onvergetelijke moment waarin het meisje met hulp van Theo bevalt, kom ik uit bij een klein, intiem moment dat puur om het acteren draait. Theo’s ex-geliefde is tijdens een extreme autoachtervolging komen te overlijden en even later begraven ze haar lichaam in het bos. Theo houdt zich lange tijd groot, maar je voelt het verdriet in hem omhoog borrelen. Tijdens de geïmproviseerde ceremonie loopt hij plotseling weg en bij elke stap groeit zijn emotie. Hij pakt een pakje sigaretten, probeert er met trillende vingers één aan te steken, en zakt dan tegen een boom ineen. Heel even zien we zijn rauwe verdriet, het verdriet dat hij niet langer kan controleren, maar dan wordt hij teruggeroepen. Ze moeten door. Hij zucht, herpakt zich en loopt weg. De camera blijft achter en kijkt hem na.

De acteur heeft de volledige regie over de timing van het moment, dat in real time plaatsvindt. Het laat zien hoeveel het kan opleveren wanneer regisseurs soms een stap terugdoen en, net als in het theater, de acteurs de ruimte geven.