Videoland Academy 2021

Nadat de publieke omroep zich decennialang heeft ingezet voor nieuw filmtalent, stopt het nu met meerdere talentontwikkelings­trajecten. Een nieuw initiatief komt vanuit commerciële hoek. De geselecteerde makers van de eerste lichting Videoland Academy zijn in opdracht van de streamingdienst aan de slag gegaan met het in Nederland nauwelijks voorkomende scifi-genre.

Ruim vijftien jaar was het gebruikelijke traject voor jonge makers in Nederland als volgt: je kwam van de film- of kunstacademie, je maakte voor de publieke omroep een korte film in de reeks Kort! en een aantal jaren later volgde meestal een middellange film van veertig à vijftig minuten in de serie One Night Stand (de laatste jaren omgedoopt in anthologie-series Centraal en Onze Straat). Dit stappenplan bewees zich in de loop der jaren als een springplank voor jonge makers. Helaas komt er met het veranderde beleid van de NPO nu een eind aan deze waardevolle talentontwikkelingstrajecten.

Een onverwachte redder in nood komt uit commerciële hoek. Videoland van RTL is twee jaar geleden gestart met Videoland Academy, nog voor de koerswijziging van de publieke omroep bekend was. De resultaten van de eerste lichting zijn nu te zien op de streamingsdienst. Antoinette Beumer, bij het opzetten Hoofd Drama Videoland (met ingang van 1 november Hoofd Drama Netflix), stond aan de wieg van dit initiatief: “We hebben het opgezet om talent de weg naar Videoland te wijzen, maar ook vanwege het grote gat tussen talenten en de commerciële beroepspraktijk.”

Grounded scifi
Makers van de eerste lichting kregen als opdracht een scifi-film te maken. Beumer: “Grounded scifi, gegrond in de werkelijkheid, moderne fantasy en horror zijn populaire genres waar ook in Nederland een publiek voor is. Omdat zulke films in Nederland nog nauwelijks worden gemaakt, zijn we voor de eerste lichtingen van deze genres uitgegaan. Ook omdat ze heel goed passen bij de manier waarop streamingsdiensten verhalen vertellen.”

De drie middellange films die Videoland Academy als eerste aflevert, maken het gebrek aan een Nederlandse scifi-traditie zichtbaar. Uit de drie films (Verdwenen dagen, De sterfshow, Indringer) komt naar voren dat hier – soms aftastend – gebouwd wordt aan een nieuwe school waarvan de bouwstenen (lees: het referentiemateriaal) nog duidelijk zichtbaar zijn.

Verdwenen dagen van regisseur Jim Süter is op het oog een mengeling van Her en Eternal Sunshine of the Spotless Mind, maar lijkt met name geïnspireerd door een van de beter gewaardeerde episodes van scifi anthology-serie Black Mirror: ‘San Junipero’. Georgina Verbaan speelt een dertiger die rouwt om haar geliefde. In virtual reality vindt ze troost in herinneringen van een oudere vrouw die ze beleeft als de hare. Dit vraagt wellicht om herlezing van de vorige zin en dat komt overeen met de ervaring van ernaar kijken en soms nog even willen terugspoelen.

Wegwerp-reality
Het conceptueel sterke De sterfshow van regisseurs Timo Ottevanger en Edson da Conceicao gaat bewust voor een recht-toe-recht-aan visuele stijl en vindt zo aansluiting bij de wegwerp-reality-tv-producties die het persifleert. Nasrdin Dchar speelt een arts die betrokken raakt bij een lugubere wekelijkse tv-show. BN’ers worden door het publiek genomineerd om live on air geëxecuteerd te worden door een opgejutte menigte. Associaties met uiteenlopende producties als The Purge, The Hunger Games en, meer recentelijk, Squid Game liggen aangenaam op de loer.

De minst eenduidige van de drie producties is Indringer van Jan Verdijk, verantwoordelijk voor zowel regie als scenario. Voor Verdijk kan de timing niet beter nadat hij begin oktober een Gouden Kalf voor Beste Korte Film won met zijn beklemmende quarantaine-thriller Pantser. Zijn Videoland Academy-productie zit in eenzelfde soort spanningsveld en wordt naast de cinematografie en het spel van zijn acteurs (Maarten Heijmans, Charlie Chan Dagelet), mooi geholpen door de onheilspellend maritieme score – zwevend van klassieke filmmuziek naar electro en weer terug – van vaste componist Koen van de Wardt.

In Indringer zorgt de komst van een onbekend zeewezen niet alleen voor thrillerachtige suspense, maar zet het ook de relatie tussen twee op een eiland geïsoleerde wetenschappers op scherp. Na de Gouden-Kalf-winst is deze film opnieuw een bevestiging van Verdijks eigen verstilde nederhorror-signatuur.

Nodige kweekvijver
Met dank aan Videoland kunnen we deze makers nu van ‘begin af aan’ volgen, zoals bij eerdergenoemde talentontwikkelingstrajecten het geval was. De hoop is nu vooral dat meer streamingsdiensten de rol van een nodige kweekvijver op zich durven te nemen om de ontstane leegte op te vullen. Wellicht dat Beumer, nu aangesteld bij Netflix, ook daar met haar speciale aandacht voor nieuw talent openingen weet te creëren. Zelf geeft ze aan daar nu nog niks over te kunnen zeggen.

Wat Videoland Academy betreft, dat is na de eerste twee jaar ontwikkeling in ieder geval goed op stoom. Tijdens het aankomende IDFA gaat de eerste documentaireserie die het heeft voortgebracht in première. Die is begin december te zien op Videoland.