Marina Blok over Onze straat

Sinds 2004 biedt One Night Stand jonge makers de kans een middellange film te maken voor de publieke omroep. Nadat de reeks vorig jaar een nieuwe gedaante kreeg als anthologieserie Centraal en dit jaar als Onze straat, komt er na zestien jaar een einde aan dit talentontwikkelingstraject. Met Marina Blok, als hoofd drama bij NTR vanaf het begin betrokken bij het initiatief, maken we de balans op.

In 2004 voor het eerst op tv: de One Night Stand, het talentontwikkelingstraject van NTR, BNNVARA, VPRO, NPO-fonds, Nederlands Filmfonds en CoBO. De eerste drie reeksen verschenen om het jaar, vanaf 2009 verschenen er jaarlijks zes tot negen nieuwe afleveringen, elk geregisseerd en geschreven door een ander team van jonge, vaak net afgestudeerde filmmakers. De benaming was redelijk letterlijk te nemen: het bood makers een flirt met een professionele film- en tv-productie. Tijdstip van uitzending: de late vrijdagavond, zodat talentontwikkeling niet botste met targets voor kijkcijfers en waarderingen.

Zoals dat met talentontwikkeling en risico’s nemen gaat, was niet iedere aflevering even geslaagd. Een succesje was mooi meegenomen, maar dat was niet het doel op zich. Marina Blok, hoofd drama NTR, stond aan de wieg van het initiatief en is nog altijd betrokken: “Door de midlength vorm van vijftig minuten, net geen speelfilmlengte, zie je dat makers veel meer durven. Je mag nog mislukken. Bij een speelfilm loopt de druk op en is de kans groter dat een beginnende maker te veel op safe gaat spelen. Tegelijkertijd, door de korte vorm is het óók korte-baanschaatsen. Je moet heel goed weten wat je wilt vertellen en welke middelen je daarvoor inzet. Dat levert meestal een soort bouillonblokjes op. Heel gecomprimeerd, heel goed over nagedacht. Daardoor krijg je soms enorme uitschieters.”

One Night Stand > Centraal > Onze Straat
Terwijl televisiedrama de laatste jaren een enorme opmars heeft gemaakt, is het single play drama een beetje een slachtoffer geworden van dat succes. Blok: “We merkten de laatste jaren dat het voor de NPO steeds ingewikkelder werd zo’n collectie losse verhalen op een goede manier aan de man te brengen. Door het succes van series is de NPO zich daar steeds meer op gaan richten. Daarom zochten we ook voor de One Night Stand naar een serievorm die toch toepasbaar was op talentontwikkeling. Hoe kan je het meer samenhang geven.”

Die samenhang werd afgelopen jaar gevonden in Centraal, waarin alle afleveringen begonnen en eindigden op het Centraal Station van Rotterdam. Voor de nieuwe editie is uitgeweken naar een straat. Deze nieuwe vorm heeft iets van een adventkalender, waar zich achter elke deur een heel andere wereld kan bevinden. Voorop is blijven staan dat iedere maker zijn eigen verhaal in zijn eigen stijl moet kunnen vertellen, zodat talentontwikkeling blijft staan voor het vinden van een eigen stem en signatuur.

Blok geeft toe dat de nieuwe vorm een ingewikkelde spagaat blijft, maar ziet ook vooruitgang: “Door deze benadering is er wel een heel positieve ontwikkeling geweest, met name door de rol van Mart Domenicus. Hij begeleidde alle teams en alle makers van de verschillende afleveringen ontmoetten elkaar nu voor het eerst. Zo kreeg iedereen de hele reeks als groter doel voor ogen. Daardoor zijn er ook wel echt kruisbestuivingen ontstaan.”

De oogst van dit jaar
Wat bevindt zich achter de eerste zes deuren van Onze straat, te zien vanaf vrijdag 8 januari? Behalve een gemeenschappelijke straat hebben de zes aflevering gemeen dat een ouder-kind-relatie centraal staat. Een dochter trekt weer in bij haar moeder, met wie ze zacht gezegd geen warme band heeft, in Krassen (Hyo Soon Kaag). Een man gaat op onderzoek naar zijn vader na de geboorte van zijn eigen kind in Cronos (Michael Middelkoop). Een jonge vrouw ontfermt zich over haar ‘verwaarloosde’ buurjongen in Echo van (Daphne Lucker). Verder zijn er een tienerzoon en zijn aan Parkinson lijdende vader (Neontetra, Emiel Sandtke), een huurmoordenaar die door aanstaand vaderschap keuzes moet maken (May, Madja Amin) en een kroegbaas op leeftijd die in het reine moet komen met zijn homoseksuele zoon (Smartlap, David Eilander).

Extra vermelding is daarbij op zijn plaats voor het jonge acteertalent vóór de camera. Selin Akkulak, te zien als hoofdpersoon Indra in Echo, startte in jeugdserie Vrijland en zet nu een mooie jongvolwassen rol neer. Walt Klink, al te zien in onder meer de middelbare-schoolsoap Brugklas, imponeert in Neontetra als tiener Julian die worstelt met de combinatie jong zijn, uitgaan, lachgas, een studie aan het conservatorium en zijn hulpbehoevende vader.

De twee meest intrigerende afleveringen zijn May en Smartlap, waarbij eerstgenoemde ook meteen de vreemde eend in de bijt is. Met een nagenoeg dialoogloze hoofdrol van de Vlaamse Valentijn Dhaenens als Léon-achtige huurmoordenaar zingt de gestileerde film zich los van de over het algemeen sociaal-realistische werkelijkheid van de andere afleveringen. Regisseur van May is autodidact Madja Amin, eerder verantwoordelijk voor onder meer de op YouTube ruim 64 miljoen keer bekeken videoclip bij Boefs ‘Habiba’. Zijn succesvolle Onze straat-aflevering geeft meteen een mooi voorbeeld voor wat Blok in de loop der jaren heeft zien groeien: “In het begin kwamen de makers die zich aanmeldden vooral van de Filmacademie, maar daar zijn steeds meer makers van andere academies en achtergronden bijgekomen. Camera’s zijn niet meer zo duur, mensen kijken veel meer, hebben een groter besef van audiovisuele media, maken thuis filmpjes met vrienden. Er zijn steeds minder hokjes en er is steeds meer zelfvertrouwen. Commercial-mensen storten zich op fictie en worden daar beter in, cameramensen gaan ook regisseren, geluidsmensen doen camera.”

Een van de andere in het oog springende afleveringen komt wél van een ‘traditionele’ Filmacademie-alumnus. David Eilanders intrigerende Smartlap heeft het lef schetsmatig te zijn, een hap uit een levensverhaal te nemen zonder de behoefte alles uit te leggen. Toch blijft de film hangen in het schematische thema van (de titel geeft het al prijs) de smartlap. Het is een verhaal waarin een falende vader-zoon relatie (Jack Wouterse als de vader, Chris Peters als de zoon) centraal staat, met bijrollen voor een stiefmoeder, een foute huurbaas en drugs. Erdoorheen schemert een oud country & western gezegde: ‘Wat krijg je als je country achterstevoren afdraait? Dan krijg je je huis terug, je vrouw terug, je leven terug.’ Mooi detail is dat deze vader-zoon film ook gemaakt is door een vader en zoon. Regisseur David Eilander is de zoon van scenarist Jan Eilander.

Naderend einde
Met een nieuw beleid van het NPO-fonds komt er na zestien jaar een eind aan One Night Stand en haar opvolgers. De reeks die vanaf 8 januari op tv is te zien, wordt nog opgevolgd met een laatste seizoen dat nu in ontwikkeling is en hoogstwaarschijnlijk eind 2021 wordt uitgezonden. Blok is op zijn zachtst gezegd verbolgen over het besluit, maar geeft ook aan dat ze daar het liefst niet al te veel bij stil wil staan, en de aandacht op de huidige lichting wil houden.

Door het genomen besluit is het opeens wel een tijd van terugblikken, en dat doet Blok wel, en graag. Met trots: “In de categorie drama van de Gouden Kalveren werden de One Night Stands al die jaren afgezet tegen series en daarbij waren ze vaak echt wel de betere. Natuurlijk ben ik niet helemaal objectief want Mees Peijnenburg is mijn stiefzoon, maar het door hem geregisseerde Geen koningen in ons bloed was een hele sterke aflevering. Hetzelfde geldt voor In vrijheid van Floor van der Meulen, heel poëtisch en heel vrij, over een teruggekeerde zoon vanuit IS-gebied en zijn moeder. Ook Khata van Aiman Hassani van vorig jaar vond ik heel erg mooi, een film over een Marokkaanse jongen in de jongensprostitutie.”

Uiteraard voelt het nogal dubbel dat talentontwikkeling wegvalt, juist in een tijd dat drama op tv floreert. Die opkomst had Blok bij het begin van het traject in 2004 niet kunnen vermoeden. “Vroeger voelde ik me bij de omroep een buitenbeentje. Er waren honderdduizend dingen en o ja, er was ook drama en film. We waren klein en bescheiden. Nu is dat andersom. De NPO zet drama als grote trekker en inspirator voor in de etalage. Dat is wel echt een hele verandering. Ja, drama blijft de grote trekker, maar ik denk wel dat je het dan moet blijven voeden. Je moet niet honderd jaar hetzelfde blijven doen. Hoe we dat in de toekomst gaan doen, is nu onzeker. Maar je wilt nieuwe kracht aanboren. Hoe je dat doet op de beste manier? Daar gaat het nu om.”

De een-na-laatste serie van Onze Straat is vanaf vrijdag 8 januari wekelijks te zien om 21.35 uur op NPO 3.