De Netflix Original-film

Dat de filmerfenis van Netflix vooralsnog summier is blijkt uit de recente trits aan Netflix Original-films: suffe, generieke drama’s die allemaal dezelfde uitgewoonde formule volgen.

Vanaf 2015 begint Netflix met Beasts of No Nation, een vehikel voor Idris Elba, aan de productie van Netflix Original-films. Sindsdien produceerde de streamingdienst bijna zevenhonderd titels. Dat is een indrukwekkend aantal, maar wie deze lijst onder de loep neemt, moet erkennen dat hij niet uitpuilt van memorabele klassiekers. Op een enkele uitzondering na, zoals het bekroonde familiedrama Roma (2018) van Alfonso Cuarón.

Er verschenen ook andere goede films. Neem Gerald’s Game (2017), Passing (2021), Society of the Snow (2023) of het recente Rebel Ridge (2024). Dit zijn echter niet per se titels die lang in het geheugen van de Netflix-abonnee gegrift blijven.

Het ontbreekt bij de streamingdienst aan films die jaren later nog tot de verbeelding spreken. Grote titels als Jaws (1995) en Titanic (1997) moet men huren van filmstudio’s en zijn dus niet per definitie altijd te zien. Tegelijkertijd valt de laatste jaren op dat een significant deel van de Netflix Original-films op elkaar lijkt. Ze volgen min of meer dezelfde, opzichtige, formule.

Het is bekend dat Netflix filmmakers sommeert om de plot in medias res te starten, midden in de actie. Dat zou je het Breaking Bad-effect kunnen noemen: laat de kijker aan het begin een glimp zien van de achtbaanrit die hij kan verwachten.

Dat is bijvoorbeeld te zien in het onlangs verschenen Argentijnse drama (Un)lucky Sisters (2024). De film draait om twee zussen die niet van elkaars bestaan weten, totdat hun vader overlijdt en er een erfenis te verdelen valt; maar er speelt ook iets met de maffia. Dat de boel uit de hand zal lopen toont de openingsscène, een flashforward waarin de jonge vrouwen op de hielen worden gezeten door de politie.

Een film mag niet meer gaandeweg uit de bocht gieren, daar heeft de Netflix-kijker kennelijk geen geduld voor. Zie ook de Mexicaanse thriller Untamed Royals (2024), over nihilistische jongeren die de levens van hun familie en huisbedienden zuur maken. Aan het begin van het drama verschijnt tiener Xavier in beeld tijdens een politieverhoor. Hij heeft dan dus al wat op zijn kerfstok. Als je precies wilt weten wat, moet je de rest van de film uitzitten. In de matige Superbad-kloon Incoming (2024) vertelt de hoofdpersoon van de film, scholier Benj, direct over zijn doel: hij moet en zal schoolgenoot Bailey versieren.

Deze strategie van de kijker van meet af aan intrigeren met belangrijke plotinformatie zal vast te maken hebben met de gemiddelde concentratiespanne. Netflix streeft ernaar om de abonnee binnen enkele minuten mee te lokken in een film of serie. Uitgesponnen expositiescènes zijn dus uit den boze. Personages moet je maar leren kennen in het heetst van de strijd en niet tijdens de dingen die ze in hun ‘normale’ levens doen. En ook andere zaken vallen op: veel Netflix Original-films ogen qua kleursetting hetzelfde, vrijwel alle scenario’s zijn traditionele drieakters, coming-of-age is bijzonder populair en een quasi-maatschappelijke boodschap een must.

Eenheidsworst
Zo zijn Untamed Royals – een gemankeerde knipoog naar het oeuvre van de Mexicaanse cineast Michel Franco – en Un(lucky) Sisters gefilmd in de stijl van een sociaal-realistisch drama. Dat visuele aspect fungeert echter slechts als een manier om het opzichtige geraamte van de film (de bovengenoemde formule) te maskeren. Untamed Royals pretendeert iets te willen zeggen over de klassenkloof in hedendaags Mexico, maar is eigenlijk gewoon goedkope sensatie; (Un)lucky Sisters doet alsof het iets diepzinnigs te vertellen heeft over onvoorwaardelijk zusterliefde, maar komt niet verder dan uitgewoonde clichés. Incoming probeert de Amerikaanse tienertijdsgeest te vatten, maar vervalt in een trits aan poep-, pies- en seksgrappen.

Wat de films daarnaast gemeen hebben? Het ontbreekt aan visueel vernuft en complexe verhaallijnen. Misschien ligt dat aan het feit dat deze titels niet in de bioscoop verschijnen. Tegelijkertijd is dit wel een ironische ontwikkeling: waar televisiemakers, waaronder bij HBO, Showtime en AMC, de afgelopen jaren werden geroemd vanwege het filmische karakter van hun werk (zie Mad Men, 2007-15; Game of Thrones, 2011-19; True Detective, vanaf 2014), lijkt de Netflix Original-film in esthetische zin juist de omgekeerde weg te bewandelen – het zijn niet meer dan televisiefilms.

Dat krijg je ook als durf om je te onderscheiden niet wordt beloond, als je filmmakers onderwerpt aan beperkingen. Dan krijg je eenheidsworst, en die eenheidsworst wordt naar verluidt goed bekeken – hoewel je de kijkcijfers van Netflix steevast met een korreltje zout moet nemen. De vraag rijst evenwel: zal deze nieuwe trend, of de rentree van de televisiefilm, de kijker nog luier maken? En welke rol spelen algoritmes hierin? Omdat uit onderzoek ook blijkt dat de kijker – ook de jongere dramaliefhebbers – helemaal niet keer op keer hetzelfde wil zien. Maar als je niet de maker maar de executive laat beslissen over de inhoud, dan krijg je meer van hetzelfde, zoveel is duidelijk.