ByNWR

ByNWR is de nieuwe website van regisseur Nicolas Winding Refn, die regelmatig wordt ververst met allerlei creative content. De nadruk ligt op obscure films die nauwkeurig en onder auspiciën van de cineast zelf zijn gerestaureerd. Wij bekeken Night Tide en Shanty Tramp.

Zou je hem het intellectuele neefje van Quentin Taran­tino mogen noemen? De Deense filmmaker Nicolas Winding Refn (1970) is namelijk net als zijn beroemde Amerikaanse vakbroeder een videovorsende veelvraat en steekt zijn liefde voor obscure cinema niet onder stoelen of banken. Ook is hij eerlijk over de invloed die andere films, filmmakers en genres op zijn werk hebben. Refn deelt ook Tarantino’s meedogenloze bravoure, choqueert met geweldsscènes en speelt het enfant terrible door bijvoorbeeld tijdens een BBC-ochtendshow het f-woord te gebruiken. Maar hij doet dat alles met een uitgesproken artistieke insteek en drenkt zijn beelden in ambiguïteit, waar Tarantino eerder mikt op de onderbuik.

Ontregelend
Opvallend daarbij is dat Tarantino dol is op Europese en Aziatische genrefilms, en ze soms letterlijk citeert, terwijl Refn juist zijn liefde voor Amerikaanse exploitatie en curieuze hybrides uit de grindhouses en drive-in circuits betuigt. Om dat laatste kracht bij te zetten en een lans te breken voor ontregelende B-cinema uit de spelonken van de Verenigde Staten heeft Refn nu een platform opgezet, dat ByNWR heet; inderdaad, net als Tarantino zich nu graag QT laat noemen gebruikt de Deen zijn initialen.

Deze zomer ging zijn website online. Het is een verzamelplaats voor de verschillende passies van Refn, die allemaal gratis te bekijken en te lezen zijn. Er zijn veel prikkelende en soms hilarische artikelen te lezen van uitstekende schrijvers, onder wie de illustere Jimmy McDonough, ‘de literaire terminator’, wiens postercollectie aan bod kwam in een koffietafelboek van Refn. Maar de hoofdattracties zijn obscure films die speciaal voor de website gerestaureerd zijn.

Zeemeermin
Het oeuvre van Curtis Harrington (1926-2007) lijkt op het eerste gezicht weinig interessant: veel tv-werk, waaronder een aantal episodes van de soapserie Dynasty, en een aantal genrefilms zoals The Killing Kind (1973, bij ons uitgebracht als De massamoordenaar). Toch was Harrington een intrigerende figuur, die puur uit liefde voor de cinema zijn vak inrolde met Night Tide (1961), een productie die heel moeilijk te classificeren valt. Refn bezit het originele negatief van de film en beweert dat Harringtons curieuze werkje grote invloed had op The Neon Demon.

Night Tide is een in fraai zwart-wit geschoten B-film over een jonge matroos die verliefd wordt op de mysterieuze Mora (Linda Lawson), wier vorige vriendjes allemaal zijn overleden. Ze werkt als zeemeermin op een lokale kermis en begint te geloven dat ze voorbestemd is om op de bodem van de zee te leven – een waanidee dat grote gevolgen voor beiden zal hebben.

Het feit dat de matroos wordt gespeeld door een jonge Dennis Hopper geeft de film een absolute meerwaarde. De latere wereldster levert een zeer onderkoelde maar precieze acteerprestatie, waarin alleen zijn kenmerkende lachje doet denken aan het intense spel van zijn latere werk. Harringtons film bevat een subtiele onderlaag die je misschien nog het best kunt omschrijven als American gothic, een aan het werk van Edgar Allan Poe verwante sfeer waarmee macabere dingen worden geduid (maar niet benoemd) die zich ergens achter de opgepoetste façade van alledag bevinden. Niet vreemd wanneer je weet dat Harrington zijn loopbaan begon en afsloot met een korte film naar het werk van Poe. Refns gerestaureerde kopie ziet er fraai uit, waardoor het contrastrijke camerawerk volledig tot zijn recht komt.

Amoreel
In de cinematografische onderwereld die Refn verkent komen we ook Joseph G. Prieto’s Shanty Tramp (1967) tegen. Doorgewinterde cultverzamelaars kennen deze exploitatiefilm van de trailer die op de legendarische verzamelelpee Wavy Gravy staat: ‘This unusual and abnormal motion picture makes those Swedish movies look like a Sunday school show!’. Daar zit geen woord Frans bij. En voor de verandering klopt de ronkende tekst: Shanty Tramp is een volledig amorele vertelling over een jongedame die het aanlegt met achtereenvolgens een hypocriete priester, een motorduivel en een naïeve Afro-Amerikaan. Die laatste is de enige oprechte persoon, die dus meteen door de lokale zuidelijke rednecks gelyncht dreigt te worden. Tussen de ranzige bedrijven door krijgt de lichtekooi het ook nog te stellen met haar zuipende vader, die zich aan haar dreigt te vergrijpen.

Doordat Shanty Tramp zich in het geheel ’s nachts afspeelt, vrijwel alleen louche types bevat en lijkt te worden gedreven door een hitsige energie en een verwrongen geest is dit een film als geen enkele andere, een politiek-incorrect manifest waarmee je vandaag de dag niet meer weg kan komen. Zeer fascinerend dus, maar we hopen dat NWR tijdens zijn zoektocht volgende keer de lat iets hoger legt en verloren gewaande films als Giulio Questi’s geweldige Arcana (1972) of Alejandro Jodorowsky’s Tusk (1980) op kan dreggen. Refn droeg Only God Forgives immers op aan de Chileense filmmagiër – nu wordt het tijd om te laten zien waarom.