5 Seasons of Revolution
Het uitwissen van een volk
5 Seasons of a Revolution
Een prikkelende, waardevolle, persoonlijke, anonieme, grensverleggende, wanhopige, dappere film uit Syrië.
Om meerdere redenen is 5 Seasons of Revolution de meest fascinerende film die je deze maand in de bioscopen kunt zien. De beelden zijn gemaakt in Syrië, tussen 2011 en 2015. Om de identiteit van de mensen in de film te beschermen, is gebruikgemaakt van technieken als vervagen en deepfake, meldt een tekst voor aanvang. De vrouw die zich vervolgens aan ons voorstelt is Lina, videojournalist. Ze introduceert ook anderen: Bassel, Malaz, Rima, Susu. Hun gezichten zien we, maar we weten dat (waarschijnlijk) geen van de gezichten echt is.
De film vertelt over het verloop van de Arabische Lente in Syrië, de reeks volksopstanden die vanaf 18 december 2010 meerdere Arabische landen in het Midden-Oosten richting democratie wilde bewegen. In Syrië, zoals te verwachten was van een moorddadig, crimineel regime, noemt Assad de opstanden staatsvijandig. Hij reageert met extreem geweld. Zo worden luchtbombardementen uitgevoerd op de eigen bevolking. Op grote schaal worden mensen gearresteerd en gemarteld.
Lina verslaat de ‘revolutie’ in vijf seizoenen. Vrijwel alle beelden zijn gemaakt met een verborgen camera, omdat filmen en fotograferen in het openbaar als verdacht worden beschouwd. Het begint met een periode van hoop. Later ontstaat een burgeroorlog, nadat onder meer militairen deserteren en het Free Syrian Army oprichten om tegen moordenaar Assad te vechten. Die kan ongestoord doorgaan met het terroriseren van de eigen bevolking, doordat Rusland en China elke poging van de VN om Assad aan te pakken met een veto onmogelijk maken.
Door de total media blackout die het regime instelt, komt er nauwelijks nieuws uit Syrië naar buiten. Alleen al daarom bevat 5 Seasons waardevolle beelden. Maar behalve de evidente tragedie van het terroriseren van de eigen bevolking, voltrekt zich in Lina’s verhaal nog een andere tragedie: die waarin het geweld van terreurregimes zo effectief blijkt, dat alle weerstand verdwijnt, dat zelfs de identiteiten van mensen en de gemeenschappen van mensen verdwijnen. Lina’s verzets- en vriendengroep valt uit elkaar. Haar eigen identiteit splitst ze op: bij sommige mensen is ze activist en heet ze zo, bij anderen zegt ze niet één kritisch woord over het regime en is ze de brave burger uit Damascus en heet ze anders. Uit zelfbescherming natuurlijk, maar het voelt ook als een door de staat afgedwongen desintegratie van haar persoonlijkheid.
Er is nog een tragedie. Die van de grenzen van het documentairemaken. De enige reden dat je 5 Seasons kunt vertrouwen, is het stempel van goedkeuring: Laura Poitras is uitvoerend producent, IDFA-directeur Orwa Nyrabia een van de producenten. Maar welbeschouwd – gezien de deepfakes en de selectie van beelden waarin niets terug mag leiden naar individuen – zou ook Assads regime zo’n film kunnen maken, om dan later te verklaren dat het allemaal bedrog is en zo op de lange termijn elke getuigenis van zijn misdaden waardeloos te maken. Zo bezien, doet Assads staatsterreur ook buiten het eigen land de waarheid geweld aan.
