Anatomy of a Fall

Justine Triet won de Gouden Palm voor deze geraffineerde ontleding van een relatie, die tegelijk de grenzen van zo’n reconstructie aftast en raakt aan zaken als het feilbare geheugen, taal als manipulatie en de talloze kleurtinten van de waarheid.

Achter Justine Triets Cannes-winnaar Anatomy of a Fall (Anatomie d’une chute) gaat een eindeloos fascinerende vraag schuil: hoe verhoudt de ordening van een rechtssysteem zich tot de wanorde van de realiteit en ons gevoelsleven? Als iemand in het verkeer door rood rijdt en het staat op camera, dan is het min of meer duidelijk. Maar als het recht zich buigt over een liefdesrelatie, waarin eindeloos door rood en alle andere kleuren wordt gereden, meestal niet op camera, hoe is die verhouding dan?

In het midden van alle emotionele sporen die Triet vanuit een rechtszaal nauwgezet onderzoekt, staat Sandra: succesvol schrijver, moeder en partner van de minder succesvolle Samuel. Hüllers feilloze precisie is indrukwekkend: ze laat voortdurend meerdere lagen in haar spel zien. Haar passie maar ook haar afstandelijkheid, haar intelligentie maar ook – in enkele flashbacks – dat ze die intelligentie in haar relatie met Samuel iets naar beneden moest bijstellen. In elke zin die ze uitspreekt, schijnen de kleinste manipulaties door. Of misschien is het niet eens manipulatie, maar Sandra’s geest die getuigenis aflegt en die getuigenis tegelijk van alle kanten kritisch bekijkt: hoe kan dit mij raken? Wat impliceren de woorden die ik nu uitspreek? Wat allemaal niet wil zeggen dat ze schuldig is.

De film opent met een interview in de woonkamer van het Franse alpenchalet waar Sandra, Samuel en hun zoon Daniel recent zijn gaan wonen. Zij is Duits, maar Samuel wilde graag terug naar zijn geboortestreek. Hun verhuizing is zo recent dat Samuel op zolder nog aan het verbouwen is. Tijdens Sandra’s gesprek met een student schelt plotseling loeihard muziek van boven. Sandra probeert het weg te lachen en er een reden voor te geven, maar met de seconde wordt duidelijker dat Samuel het interview doelbewust saboteert. Nadat ze het interview noodgedwongen stopzetten, vertrekt de student. Buiten passeert ze Daniel die de hond gaat uitlaten. Als hij terugkomt ligt Samuel dood in de sneeuw. Is hij gevallen? Geduwd? Gesprongen? Dat moet in de rechtszaal boven water komen.

Daniels slechtziendheid is misschien een iets te nadrukkelijke metafoor voor zijn onvermogen om de feiten te zien (en wat zijn feiten überhaupt in een emotionele relatie?), maar verder is Triets anatomische les over het ontrafelen van een verhouding een meesterlijk gedetailleerd tafereel. De waarheid over een relatie proberen te vinden in een rechtszaal, is als het zoeken naar een geest in een lichaam: je kunt het lichaam chirurgisch ontleden, maar een bewustzijn zul je niet vinden. Tegenover elk redelijk punt van de verdediging zet Triet een redelijk punt van de tegenpartij. Zodra je denkt een feit te pakken te hebben, brengt een observatie je aan het twijfelen. Het gaat Triet nadrukkelijk niet alleen om de schuldvraag. Het gaat ook om de vraag: hoe lang blijft een relatie in evenwicht, voordat er iemand valt? Hoe lang blijft een relatie constant, als twee krachten zich in verschillende richtingen bewegen?