Priscilla

Zoals Sofia Coppola eerder Marie Antoinette opsloot in Versailles, en de zusjes Lisbon in suburbia, zo sluit ze nu Priscilla Presley op in Graceland. Maar Priscilla is geen eendimensionaal slachtoffer, zoals Elvis geen echte boeman is.

We zien een meisje op de rug. Haar gezicht krijgen we pas te zien als ze wordt opgemerkt door een man. “Hoe heet je?”, vraagt hij, maar wij hebben haar naam al in sierlijke letters door het beeld zien krullen.

Van het meisje zelf zagen we alleen het oog waarboven eyeliner werd getrokken, de voeten met gelakte nagels, de lippen die werden gestift, de hand die parfum spoot. Dit, weten we, is een meisjesdroom, een die zich ontvouwt op het “Baby, I love you” van een crooner uit de fifties. Dit, weten we, is een film van Sofia Coppola, schepper van meisjesuniversums. En dit is Priscilla Presley, de tienerbruid van Elvis.

Priscilla, waarvoor Coppola zich baseerde op de memoires van Priscilla Presley, schetst het portret van een relatie die, zo concludeert de filmmaker, inherent ongelijkwaardig was. Als Elvis en Priscilla elkaar in 1959 ontmoeten, is zij veertien en hij tien jaar ouder. Hij is misschien wel de beroemdste man ter wereld en zij is een kind op hoge hakken. “Ukkie”, noemt hij haar.

En toch is hij geen echte boeman, net zomin als zij een eendimensionaal slachtoffer is. Coppola laat ons zien dat Priscilla een kind is, dagdromend op school, het hartje om haar nek een indicatie van het onderwerp van haar gedachten. Maar Coppola toont ook haar volwassen vastberadenheid. Priscilla gaat de strijd aan met haar ouders, ze negeert het gefluister in de gangen en de scheve blikken in de klas. Alles doet ze eraan om te krijgen wat ze wil: Elvis. Ze maakt misschien de verkeerde keuzes, maar passief is Priscilla niet.

En dus belandt Priscilla in Graceland, Elvis’ beroemde landgoed in Memphis. Terwijl de rock-’n-roll-ster wordt omringd door zijn vrienden, lachend en klierend, vuurwapens geklemd achter hun broekriem, is Priscilla er nagenoeg alleen. Haar ouders zijn ver weg in Duitsland en vrienden heeft ze niet. Altijd moet ze beschikbaar zijn voor Elvis, die er zelf zelden is. Haar eenzaamheid wordt steeds op dezelfde manier verbeeld: Priscilla staat achter de ramen van Graceland en ziet de wereld verder gaan zonder haar. Ook een ander beeld keert herhaaldelijk terug: Priscilla die in de spiegel kijkt. Beide beelden raken aan de kern van Coppola’s werk.

Opgesloten
In The Virgin Suicides (1999, deze maand opnieuw te zien) zijn het de zusjes Lisbon die worden afgezonderd in suburbia, in Marie Antoinette (2006) is het de titelfiguur die vastzit in Versailles, in Lost in Translation (2003) raakt Charlotte geïsoleerd in Tokio. Coppola vertelt steeds hetzelfde verhaal, of ze haar vrouwen nu opsluit in de pasteltinten van een meisjeskamer of in de weelde van het Franse hof.

Maar bovenal sluit ze ze op in een blik. Al Priscilla’s dromen komen uit op het moment dat ze door Elvis wordt gezien. Hij zegt haar: “Beloof me dat je blijft zoals je bent.” Maar wat belooft ze hem nu eigenlijk? Dat ze altijd jong zal blijven, een meisje? Dat ze altijd het porseleinen poppetje zal blijven dat hij in haar ziet? Een poppetje dat wordt bekeken en bewonderd, maar nooit wordt aangeraakt. Een poppetje dat nooit een mens mag worden.

Gaandeweg verandert de betekenis van de openingsbeelden. De lippenstift, de eyeliner, de nagellak – ze symboliseren niet zozeer een meisjesuniversum, ze zijn de schmink van een acteur. En ook het “Baby, I love you” dat zo smachtend op de achtergrond klinkt, blijkt ironisch: het is een nummer van de Ramones uit 1980. Zoals Priscilla’s make-up haar vrouwelijkheid overdrijft, wordt ook het smachten overdreven. Het is allemaal toneelspel, wil Coppola maar zeggen. We houden allemaal een droom in stand.

Een van de aangrijpendste momenten uit de film is wanneer Priscilla nog even vlug haar nepwimpers aanbrengt voordat ze naar het ziekenhuis vertrekt om te bevallen. Zelfs dan nog speelt ze de rol die haar is toebedeeld. Net als Marie Antoinette, of de zusjes uit The Virgin Suicides, zit ze gevangen in een droom. En precies daarom is het een nachtmerrie.