DREI

Twee mannen en een vrouw op hetzelfde kussen. Voor vrijdenker Tom Tykwer is het geen stoutmoedige fantasie, maar heeft het trio serieuze potentie.

"Alles komt in drieën", zegt Adam plagerig tegen Hanna bij hun derde spontane ontmoeting. Drie keer recht is scheepsrecht, en dus belanden ze met elkaar in bed. Wat eerst puur toeval lijkt, heeft in het universum van de Duitse regisseur Tom Tykwer (lola rennt, heaven) doorgaans een diepere betekenis. Dat geldt ook voor wat Adam zegt: drei is een nieuwe dimensie in het romantische drama tussen drie geliefden.
In François Truffauts jules et jim (1962) vielen twee mannen als een blok voor dezelfde vrouw, maar niet voor elkaar. Inmiddels zijn we vijftig jaar verder. Het taboe op homoseksualiteit is zo’n beetje verdwenen en Tykwer vindt het tijd voor een volgende stap: seksuele voorkeur is geen vaststaand gegeven. Of zoals het in de film heet: "Je moet gewoon afstand doen van je deterministische biologische opvattingen."

Zwanger
Adam heeft het tegen Simon, die hij kort daarvoor in een Berlijns zwembad heeft ontmoet. Ondertussen knoopt Adam het ook aan met Hanna, die al twintig jaar met Simon door het leven gaat. Vanaf dat moment drijft één vraag de film: als ze elkaars verhoudingen ontdekken, zullen ze dan met z’n drieën het bed delen?
Op papier klinkt het absurd, maar Tykwer doet er, hoewel hij het met humor brengt, absoluut niet lacherig over. Voor Woody Allen bleef de trioliefde in vicky cristina barcelona een neurotische waanzinsfantasie. Het ook besproken tuesday, after christmas suggereert dat je, als je van twee mensen houdt, ooit zult moeten kiezen. Maar Tykwer benadert een menàge a trois als een serieuze relatievorm, die uiteindelijk veel wegheeft van het traditionele gezin.
Tykwer wil de gevestigde hokjes in een nieuw licht plaatsen, en kiest daarbij voor een vrijzinnige esthetiek. Multiple screens voor het simultaan weergeven van gerelateerde gebeurtenissen, een soundtrack van koorzang tot David Bowie, poëtische, gezwollen dialogen en al te nadrukkelijke visuele metaforen, zoals een intiem trioballet tegen een extreem heldere witte achtergrond. Ook het verhaal waaiert alle kanten uit: Simons moeder krijgt op hetzelfde moment kanker als hijzelf, een oude geliefde die hij per ongeluk zwanger maakte, opereert hem aan zijn testikels.
Dat de filmische overdadigheid en omslachtige plotlijntjes eigenlijk overbodig zijn, blijkt wanneer Tykwer zich volledig richt op de trioliefde. Pas dan komt drei goed op gang. Anders dan Bernardo Bertolucci in the dreamers gaat het Tykwer niet om de stoute fantasie en de tedere erotiek, maar om het doorbreken van een taboe. drei is dan ook een glashelder pamflet. En voor de verandering eens een vooruitstrevend en ruimdenkend pamflet.
Geen wonder dat Tykwer het verhaal, na de Hollywoodproducties perfume: the story of a murderer en the international, in zijn Heimat situeerde. In het puriteinse Amerika zijn ze zeker niet klaar voor deze even gewaagde als verfrissende libertijnse visie op liefde en seksualiteit.

Niels Bakker