Zhang Yimou over Coming Home

Het treinstation is een terugkerend element in Coming Home. Niet gek dat Zhang Yimou veel aandacht aan deze locatie besteedde, vertelt hij op het filmfestival van Toronto.

Hij leek al enige tijd van het wereldcinema-podium verdwenen: Zhang Yimou. De regisseur die als geen ander de Chinese cinema volwassen heeft gemaakt, verkeerde in een mindere periode. Teleurstellende films, een bekritiseerd optreden als regisseur van de Olympische openingsceremonie van 2008: Zhang was oud nieuws geworden.

Maar Cannes gaf dit jaar zijn Coming Home een galapremière, en Toronto deed dat dunnetjes over. Is er sprake van een wederopstanding?

Dit is geen film over heldhaftig verzet. "In de Chinese filosofie bestaat een concept dat stelt dat vrede chaos kan overwinnen, en dat zwijgen soms effectiever is dan lawaai maken. Die filosofie ligt in de film besloten. Tegen de dramatische historische achtergrond is de familie steeds stiller geworden. Aan dit zwijgen ontlenen ze ook hun kracht. De man heeft zijn eigen identiteit opgeofferd om met zijn vrouw samen te kunnen zijn. Dat is een enorme opoffering, ik weet niet of ik daar zelf toe in staat zou zijn."

We komen er nooit achter wat de vader heeft gedaan. "Ik vond dat ik dat niet hoefde uit te leggen. In China kent iedereen de historische context: als je de term ‘rechts element’ laat vallen weet iedereen wat je bedoelt. In die periode zijn een half miljoen ontwikkelde Chinezen op die grond veroordeeld, mensen die in wezen onschuldig waren. Het waren puur politieke veroordelingen, en ik wilde niet dat de kijker daar te lang over zou nadenken. Voor mij zijn de emoties die erachter schuilgaan, veel belangrijker."

Het moet geen gemakkelijke rol voor Gong Li geweest zijn. "Met name de tweede helft van de film was moeilijk, als haar personage aan geheugenverlies lijdt. Als je dat niet overtuigend brengt, zou de hele film instorten. Li heeft veel tijd besteed aan het bestuderen van mensen die hieraan lijden, en kwam er zo achter dat ze vooral met haar ogen de emoties moest overdragen. Als ze in de slotscène in een rolstoel zit te wachten op de terugkeer van haar echtgenoot, zie je wanhoop in haar ogen. Maar tegelijk ook hoop en geluk, want ze blijft hopen dat hij zal terugkeren. Ik vond dat heel ontroerend."

Vindt u de trein een mooi symbool? "Heel mooi. Het staal van de locomotief is de tirannie, de kracht die deze man en vrouw gescheiden houdt. Dat heb ik geleend van David Leans Brief Encounter. De belangrijkste scène op het station is wanneer de vader wordt gearresteerd, en hij niet in staat is om zijn vrouw te ontmoeten. Ik vond dat deze zich moest afspelen tegen het geluid van arriverende treinen, dus gebruikten we een bestaand station. Het is in 1937 gebouwd door de Japanners en nog steeds in gebruik. We hebben met honderden mensen maanden gewerkt aan een scène van slechts een paar minuten. Voor de machinisten was het alsof ze terug in de tijd reisden, want toen ze met hun treinen arriveerden zagen ze een perron vol mensen in kleren uit de jaren zeventig."