Ozon, Denis, Klapisch en Kechiche

De Filmkrant en VoD-platform MUBI presenteren elke maand een geza­menlijk filmprogramma. Filmkrant-lezers kijken drie maanden gratis. Deze maand vier Franse (allochtonen)films.

De hedendaagse Franse cinema zit boordevol sterke films waarin de verhouding tussen autochtonen en allochtonen subtiel onder de loep wordt genomen. In de meeste films is de aanwezigheid van immigranten een vanzelfsprekendheid, wat niet vreemd is voor een land dat veel migranten uit voormalige koloniën telt – denk aan Algerije en Marokko.

Komende maand zijn er op Mubi drie te zien. De vierde is ogenschijnlijk een vreemde eend in de bijt, maar blijkt bij nader inzien wonderwel te passen: Potiche belicht een andere vanzelfsprekend geachte verhouding, die tussen man en vrouw.

Potiche
Van luis in de pels François Ozon is bekend dat hij graag (lichtjes) provoceert en de heersende moraal uitdaagt. In Potiche (2010), zijn vrolijke en fraai gestileerde ode aan de jaren zeventig, keert hij met sardonisch genoegen de traditionele man-vrouwverhouding om. In het begin van de film is Catherine Deneuve, de echtgenote van een welgestelde fabrieksdirecteur, nog gedwee en gehoorzaam aan haar autoritaire man. Maar als die door een fabrieksstaking buitenspel wordt gezet, besluit zij op kordate wijze orde op zaken te stellen. Het helpt dat de stakingsleider (Gérard Depardieu) een oude geliefde van haar is. Binnen de kortste keren heeft zij de broek aan en de hele paraplufabriek in haar zak. Wat nou glazen plafond? Ook fijn: het dansje dat Deneuve maakt met Depardieu in de disco – een memorabele scène.

35 rhums
Ook in Claire Denis’ 35 rhums (2008) speelt een dansscène een veelbetekenende rol. De film gaat over de Frans-Caribische machinist Lionel en zijn dochter Joséphine. Overdag leiden ze hun eigen leven, maar ’s avonds raken hun levens elkaar weer. Elke avond eten ze samen; je voelt hun genegenheid. Je ziet het aan de vertrouwdheid waarmee ze samen in de keuken staan of hun liefdevolle, woordloze omhelzing. Maar Lionel en Joséphine moeten elkaar loslaten, hoe moeilijk dit ook is. Lionels dochter is volwassen en er zal een moment komen waarop ze het huis verlaat. Op haar beurt probeert ook Joséphine deze realiteit te ontkennen. In een sleutelscène bezoeken de vier flatbewoners een café en worden niet alleen hun verhoudingen mooi geschetst maar ook de onvermijdelijke veranderingen die op til staan. De eigenaresse zet het lied Nightshift op van The Commodores, een echt ‘slijpnummer’. Lionel danst met zijn dochter, maar staat dan zijn plaats af aan overbuurman Noé, die verliefd is op Joséphine. Lionel beseft de symboliek van de situatie en observeert de twee melancholiek. Een melancholie die onvermijdelijk overslaat op de kijker.

Paris
Paris (2008) is een mozaïekfilm met een losse, meanderende structuur en een brede waaier aan personages met wie het aangenaam toeven is. Spil in dit web is de danser Pierre (Romain Duris), die aan het begin van de film te horen krijgt dat hij lijdt aan een zeldzame hartafwijking. Wellicht kan hij gered worden door een transplantatie, maar of die doorgaat is onzeker. Hij trekt zich terug in zijn appartement en kijkt vanaf zijn balkon naar zijn buren, terwijl hij het leven overdenkt. Zijn zus Élise (Juliette Binoche) trekt bij hem in om hem te steunen. Zij bezoekt graag de markt, waar we kennis maken met een aantal allochtone marktkooplui. Zo smokkelt regisseur Cédric Klapisch – altijd al een internationaal filmmaker – zonder al te veel didactiek een hedendaags thema zijn film in.

La graine et le mulet
Omdat hij weigert parttime te gaan werken, wordt de 61-jarige havenarbeider Slimane – van Noord-Afrikaanse komaf – na 35 jaar trouwe dienst ontslagen. Maar hij gaat niet bij de pakken neerzitten. Als zijn ex-vrouw weer eens een heerlijke couscousmaaltijd met vis heeft bereid, krijgt hij een ingeving. Waarom niet die verroeste oude boot in de haven kopen en er een restaurant beginnen? Met hulp van de dochter van zijn nieuwe vriendin gaat hij aan de slag, waarbij hij keer op keer tegen de bureaucratische muur aanloopt: een ontbrekende vergunning, een lening met eindeloos veel voorwaarden. De Tunesische regisseur Abdellatif Kechiche laat in zijn prachtfilm La graine et le mulet (2007) een aantal scènes gedurfd lang duren. Zoals een uitgebreide maaltijd, waarbij allerlei familieleden steeds verhitter met elkaar in discussie gaan en de camera simpelweg hun emoties registreert. Ook in de climax zit een tergend langzame scène, die met zijn afwisseling van een erotische buikdans en Slimane’s toenemende wanhoop over de opening van het restaurant op meesterlijke wijze de ge­­voelens van de toeschouwer bespeelt. Kechiche maakt ook mooi duidelijk dat het uiteindelijk de vrouwen zijn die het voor het zeggen hebben, waarmee we terug zijn bij af, het matriarchaat van Potiche. Inch’allah.

Iedere vrijdag kiest de Filmkrant een film uit het aanbod van MUBI, die vervolgens dertig dagen te zien is. Filmkrant-lezers kijken de eerste drie maanden gratis naar alle films op MUBI.com! Daarna kost een abonnement €4,99 per maand.