Nicole van Kilsdonk over Ventoux

Filmmaakster en fietsfanaat Nicole van Kilsdonk (49) beklom op haar dertigste de Mont Ventoux en maakte in 2007 de Telefilm Zadelpijn, over een groepje vrouwen dat in Frankrijk gaat fietsen. Het idee om een film over fietsende mánnen te maken stamt uit 2010, maar project Ventoux kreeg pas vaart toen het gelijknamige boek van Bert Wagendorp in 2013 een bestseller werd.

Ventoux is niet zomaar een boekverfilming: het door Nicole van Kilsdonk en producent Hans de Wolf opgestarte project was oorspronkelijk als filmscript bedoeld. Maar toen de financiering op zich liet wachten, maakte de voor het script benaderde schrijver Bert Wagendorp er alvast een boek van, over vier mannen van rond de vijftig die de Mont Ventoux beklimmen om een trauma van dertig jaar eerder te verwerken. Dat werd vervolgens een bestseller.

Nicole van Kilsdonk: "Het was een wonderlijk en interessant proces. Hans en ik wilden na de Telefilm Zadelpijn graag een film maken over fietsende mannen van rond de vijftig, maar het heeft lang geduurd voordat we medestanders vonden. Voor de film heeft het natuurlijk geholpen dat het boek goed verkocht, want toen bleek dat het verhaal wel degelijk potentie had."

Toch is de opzet van de uiteindelijke film anders dan het boek. Zijn jullie teruggegaan naar het oorspronkelijke script of is dit versie 3 van Ventoux? "Door het boek is er meer verleden tijd in de film terechtgekomen dan in het oorspronkelijke script zat. Die jaren tachtig werkten zo goed in het boek dat we er meer van in de film wilden hebben. In het oorspronkelijke script ging het vooral over de mannen nu, niet over de jongens van toen. Bij het schrijven van het eerste script hadden we de acteurs die de oudere versies zouden spelen zelfs al in ons achterhoofd, maar de jongere versies ben ik pas gaan casten toen we de film gingen maken.
"Maar er zijn ook verschillen tussen de film en het boek. In het boek is David bijvoorbeeld een Surinamer, maar wij hadden altijd al Wim Opbrouck in ons hoofd, en die is de rol ook uiteindelijk gaan spelen. En de laatste acte van de film is anders: in het boek draait het om een onthulling, in de film gaat het meer over de sfeer van de vriendschap tussen de mannen onderling."

In Zadelpijn krijgen twee van de vrouwen onderling ruzie en komt het niet meer goed tijdens de fietsvakantie. In Ventoux wordt een ruzie dezelfde dag alweer bijgelegd, zonder er veel woorden aan vuil te maken. Is dat het wezenlijke verschil tussen mannen en vrouwen? Of alleen op fietsvakantie? "Een van de redenen dat ik een mannenfietsfilm wilde maken was mijn fascinatie voor mannenfietsclubjes, waarin grote onderwerpen als ziekte en echtscheiding in drie minuten worden afgehandeld. Ik vind het jaloersmakend dat mannen dat zo makkelijk kunnen. Het is natuurlijk generaliserend, maar vrouwen blijven veel langer in ruzies hangen. Daarom vond ik ook dat een man het verhaal moest schrijven."

Hoe lastig zijn fietsscènes om op te nemen, zeker wanneer er flinke beklimmingen en afdalingen in zitten? "Ik wilde vooral niet dat het op een Tour de France-verslag leek, dus we hebben het niet vanaf een motor gedraaid. Voor de beklimming hebben we een kraanarm op een pick-up gebouwd. En bij het afdalen ging het vooral om de veiligheid, want die jongens halen dan al snel zeventig kilometer per uur terwijl ze in de jarentachtigscènes geen helm dragen. Bovendien hadden de jonge acteurs weinig ervaring met fietsen in de bergen, terwijl je bij een afdaling wel moet weten wat je doet, het is niet even een hellinkje afrijden."

Ik las in de persmap dat de jonge acteurs nog nooit op een racefiets hadden gezeten, de oudere wel. Hebben we hier te maken met een generatiekloof? "Er spelen twee dingen mee: mensen van mijn generatie gingen toen ze jong waren op fietsvakantie in Frankrijk, met de tent achterop, maar nu vlieg je voor een paar honderd euro overal heen. En jongeren zijn ook helemaal niet zo met hun gezondheid bezig: alle jonge acteurs rookten bijvoorbeeld, de oudere niet. De jonge acteurs zijn wel sportief, maar dan doen ze aan snowboarden, ze gaan niet op een racefiets zitten. Dat is meer iets voor vijftigers die fit willen blijven.
"De jonge acteurs waren ook nog nooit op de Mont Ventoux geweest. Maar toen ze er kwamen, waren ze wel onder de indruk. De eerste draaidag waaide het zo hard, dat ze letterlijk van hun fiets werden geblazen. We konden toen ook niet bovenop draaien, we hebben toen in plaats daarvan de beklimming opgenomen. Ik was er al vaak geweest maar ik had het nooit zo extreem meegemaakt: beneden was het 25 graden, boven twee graden. Die berg is een personage op zich."

Wanneer je voor opnames de Mont Ventoux vijf dagen lang afsluit voor andere wielrenners maak je geen vrienden onder fietsliefhebbers. "Het was al een wonder dat we de berg vijf dagen af konden sluiten. En er stonden iedere dag inderdaad wel wat mensen te vloeken omdat ze niet verder konden. Tijdens onze lunch, van een tot twee, was de berg trouwens wel open. Maar er waren ook genoeg mensen die het juist heel leuk vonden dat we er een film over maakten, en die met Wilfried de Jong op de foto gingen."

Wordt het ooit een fietstrilogie of ben je nu uitgefietst, wat films betreft? "Ha, iets met kinderen misschien? Nee, het is min of meer toeval dat ik twee films over fietsen heb gemaakt. In Ventoux komt alles samen waar ik van houd bij film – acteursdrama, Frankrijk, muziek én het bezwerende dat aan fietsen kleeft. Maar je hoeft ook weer geen fietsgek te zijn om het boek of de film te waarderen, want uiteindelijk gaat Ventoux over vriendschap."

Auteur André Nientied beklom de Mont Ventoux in 2009.