De surprise

Liefde en dood liggen ongewoon dicht bij elkaar in de romantische komedie De surprise, Mike van Diems eerste speelfilm in achttien jaar.

Mike van Diems eerste speelfilm in achttien jaar is een bontgekleurde romantische komedie die net zoveel over de dood als over de liefde gaat. In die zin is De surprise misschien zelfs meer Brits dan Nederlands. De Britten hebben al wat langer door dat liefde nou eenmaal ook altijd een beetje dood betekent — zie Shakespeare — terwijl Nederlandse romkoms het meestal op de gezelligheid gooien. Maar het is niet alleen dat macabere tintje waardoor de film iets intrigerends en koppigs krijgt. Het wereldvreemde hoofdpersonage, gespeeld door Jeroen van Koningsbrugge, en het opzettelijk trage tempo maken De surprise tot een zeldzame verschijning onder de Nederlandse romantische komedies. Alsof Van Diem lang niet wil toegeven dat hij inderdaad een romantische komedie heeft gemaakt.

Van Koningsbrugge speelt de steenrijke Jacob die samen met zijn moeder in een gigantisch landhuis leeft. Wanneer zijn moeder sterft, ziet Jacob maar een uitweg: zelfmoord. Maar omdat zelfmoord plegen geen gemakkelijke klus is, huurt hij een bedrijf in dat zich gespecialiseerd heeft in levensbeëindiging op maat. Rustig thuis met favoriete muziek uit de speakers is een optie, maar desgewenst kan men ook uit een vliegtuig of van de rotsen worden geduwd. Keurig met een contract en alles. Een contract, blijkt al snel, waar Jacob niet meer onderuit kan. De ironie wil namelijk dat Jacob bij het uitzoeken van de kist Anne (Georgina Verbaan) tegenkomt, die er ook een eind aan wil maken. Eindelijk hebben ze een zielsverwant gevonden. Blijft er nog maar één probleem over: ze willen niet meer dood.

Koningskinderen
Ook al draaien ze de hele tijd om elkaar heen, het duurt lang voordat de twee koningskinderen elkaar echt hebben gevonden en dat komt de film zeker ten goede. Ook al weet je dat het gaat gebeuren, dat uitstel verschaft uiteindelijk een grotere bevrediging. Voor de liefhebber goochelt Van Diem hier en daar met conventies — een stoel onder een deurklink om iemand buiten te houden past net niet, terwijl dat in andere films op wonderlijke wijze altijd werkt — en citeert hij uit andere films, zoals de euthanasiescène uit Richard Fleischers Soylent Green waarin iemand sterft terwijl hij naar zijn favoriete muziek luistert. Daar schijnt het plezier van het maken doorheen en dat is knap, gezien de lange productieperiode. Van Koningsbrugge en Verbaan klikken goed, juist omdat ze voor de camera allebei zo eigen zijn.

Toch ontsnapt De surprise niet helemaal aan voorspelbaarheid. Eindjes worden te netjes aan elkaar geknoopt en de grote verrassing is eigenlijk geen verrassing, omdat Van Diem daarin toch de wetten van het genre volgt, die dicteren dat alles een afgerond geheel moet zijn. Die slotakte zorgt waarschijnlijk voor extra inkomsten aan de kassa, maar het maakt De surprise wel conventioneler dan goed is voor de film.